۱- داخلی
۲- بیرونی
باید این هر دو را بتوان به نوعی تقریبا هم‌زمان، ولی شاید بهتر باشد گفت همراه یکدیگر با کمی تقدم و تاخر حل کرد.
اگر تصور بشود که ابتدا باید با کمک خارجی (مخصوصا کشورهای غربی) مشکل داخلی را حل کرد کاملا راهی غلط و یا عمدا غلط (از طرف عوامل خارجی) در پیش گرفته شده است. زیرا غرب که چند قرن است با توسل به استعمار/استثمار به غارت جهان دست زده خواستار مشکلات داخلی کشورها است تا نتوانند سربلند بکنند والبته در این راه از عوامل داخلی استفاده می‌کند.
این عوامل داخلی نیز عاقبت اندیشی کرده مقدار زیادی از آنچه را در داخل غارت کرده اند به خارج منتقل می‌کنند و این نیز بنوبه خود وابستگی آنها را بیشتر می‌کند.
پس باید نیروی بیشتری در راه اصلاح قوانین و اجرا آنها، پاکسازی و مبارزه با فساد در داخل گذاشت. این خود کمک می‌کند تا آنهاییکه برای عاقبت اندیشی (فرار درصورت احساس خطر) در خارج برای خود پایگاه ساخته‌اند فکری برای آینده خود بکنند و شاید زودتر بروند.
این داستان تنها مربوط به ایران نیست بلکه ده‌ها کشور در جهان گرفتار همین دو نکته هستند.
تا داخل کشورها از فساد، بی سیستمی، بی انظباطی و عوامل خارجی پاک نشود نمی‌توان مبارزه با استعمارگران/استثمارگرانی را که چند صد سال سابقه و تجربه دارند را به نتیجه رساند.
حتی اگر در زیر پای استعمارگران، برای مدت کوتاهی وضعیت اقتصادی خوب شد، این تنها ظاهر قضیه است یعنی غربی‌های گرداننده کشور در جهت منافع خودشان چنین کردند و در مرحله بعدی آن را به‌زمین می‌زنند.
۲۴ مای ۲۰۲۱
حسن بایگان
