| بی بی سی مقاله من را کپی کرده استنزدیک شش سال پیش ( ژانویه 2005 – بهمن 1383) در اوج آن زمانی که صحبت از حمله به ایران بود مقاله ای تحت عنوان “بررسی حمله نظامی آمریکا به ایران” نوشته و دلایلی آوردم که بواسطه آن نشان داده شد آمریکا حتی با کمک اسرائیل توان حمله به ایران را ندارد. این مقاله بدنبال چند مقاله دیگر نوشته شده بود. این مطلب در بعضی نشریات آن زمان درج شد و بعضی سایتها نیز آنرا منتشر کردند که ازجمله هنوز در سایت اینترنتی ” دیدگاه” هست.اکنون پس از اینهمه مدت همین چهارشنبه گذشته ( 4 آگست 2010 – 13 مرداد 1389) سایت رادیو بی بی سی مقاله ای از آقای حسین باستانی تحت عنوان ” سپاه در صورت حمله آمریکا چه خواهد کرد؟” در صفحه اول خود گذاشت. این مقاله دقیقاً کپیه ای از آن مقاله من میباشد که شاید کمی مختصر شده باشد شما خود میتوانید با خواندن آن قضاوت کنید.شاید اکنون پس از حدود 6 سال که از آن نوشته من گذشته تازه آمریکا و سایرین به این نقطه رسیده باشند! شاید صحبت های فیدل کاسترو که پس از یکدوره بیماری و سکوت یکباره با این مسئله آغاز شد این هوشیاری را ایجاد کرده باشد !!! ولی احتمالا چنین نیست! و آنها میدانستند که چنان حمله ای چه عاقبتی خواهد داشت لیکن از این تهدید ها برای فروش اسحله استفاده میکردند که البته این نکته مهم از نوشته های سابق من، در مقاله اقای باستانی از قلم افتاده است.حمله به جنوب لبنان برای از میان بردن یکی از پایگاههای ایران و سرآغاز جنگی بر علیه ایران بود ولی شکست مفتضحانه اسرائیل از حزب الله، نشان داد که ارتش اسرائیل پوشالی است و در همان اولین اقدام شکست خوردند و بقیه نقشه های آمریکا و اسرائیل برای هر گونه اقدام نظامی علیه ایران شکست کامل خورد.چنانچه میخواهید نظرم را راجع به موضوع تحریم ها و عاقبت آن مینویسم اما با این حساب که حق شرافت بجای آورده شده و اعلام شود که فلان شخص تحلیل اش چنین بود و درست هم بود؛ همانند بسیاری از صحبت ها و تحلیل های دیگرم. خوشبختانه پس از سالها بالاخره از حدود یک سال پیش سایتی براه انداختم و مقالاتم در آن هست و علاقمندان میتوانند به بعضی از نظرات و تحلیل های من (و از جمله مقاله نامبرده شده که همراه این نامه نیز ارسال میشود)، دست یابند و خود قضاوت و انتخاب کنند. 9 آگست 2010 18 امرداد 1389 اپسالا – سوئد حسن بایگانhassan@baygan.netwww.baygan.org بررسی حمله نظامی آمریکا به ایران این نوشتار در اصل و اساس برای مردم عادی جهان و خصوصا ایرانیان است. آنانی که نگرانی از جنگ و ترس از حمله آمریکا را دارند وبنابر شرایط کار و زندگی، در آن حد ازآگاهی سیاسی در شناخت ساخت و پاخت های سیاسی پشت پرده و سیاست بازیها نیستند، تا با توجه بآن نکات طبل توخالی جنگ را به سخره بگیرند. پس با بررسی بسیار مختصر نظامی میتوان گوشه مهم دیگری از ماجرا را روشن نمود تا خیال این دسته از مردم که اکثریت قاطع را تشکیل میدهند، آسوده شود. در این راستا باید گفت آن دسته سیاسیون درون و بیرون حکومتها که ادعای رهبری دارند ولی درک و دانش کافی از این نکات سیاسی و نظامی را ندارند؛ بهتر است در دانش خود تجدید نظر کنند و یا اساسا سیاست را رها کنند. روی این سخنان این نوشتار نیز با آنان نیست. هفته پیش جرج بوش رئیس جمهور آمریکا برای باری دیگر احتمال حمله به ایران را مطرح کرد که در جهان طنین انداز شد.پیشتر وازهمان چند سال پیش که بوش ایران را در محور شرارت( نامی که فی الواقع شایسته آمریکا و اسرائیل میباشد) گذاشت؛ راجع به عدم امکان و توان آمریکا در حمله به ایران نوشتم. اما آن صحبتها و تحلیل ها بیشتر بررسی جنبه سیاسی قضیه بود؛ اینبارهدف نگاهی بر امکان نظامی این حمله میباشد.اما باید یاد آور شد؛ تمامی کسانیکه دانش اندکی از تاریخ داشته، بمیزان کمی تاریخ را ( البته با دقت و برای یادگیری) مطالعه کرده باشند؛ میدانند که ریشه اصلی جنگها منافع اقتصادی و بهره وری از دیگران است. طرح جنگ بر علیه ایران نیز در اصل ریشه اقتصادی و سلطه گری در جهان را دارد.تمامی کشور گشایان سوای اینکه آنها را چگونه ببینیم و نقد کنیم هرگاه نیروی مقابل شکست را میپذیرفت و پرداخت غرامت و خراج سالیانه را متقبل میگردید دست از جنگ و کشتار میکشیدند و حتی با هم متحد میشدند. تنها مورد استثنائی یهودیان بودند که نسل کشی بمعنی تام و تمام را در هنگام فتح و پیروزی بر فلسطینیان روا داشتند. هدف واقعی آنها خالی کردن منطقه از هر انسان غیر یهودی بود. آنها حتی تمامی حیوانات اهلی و هر جانداری را از میان میبردند و بعد شهر ها را آتش میزدند. این نمونه در تاریخ کاملا مغایر با تمامی اصول و دلایل کشورگشائی میباشد.این امر پاک کردن یک سرزمین از ساکنان آن برای ایجاد پاکستان تمام و کمال میباشد. پاکستان بمعنی پاک شده ازکلیه دیگرانی که به نظر آنان کثیف و نجس میآید.داستان کامل آن در عهد عتیق، کتاب یوشع آمده است. تفسیری بر آن نوشته ام که در کتابی در آینده منتشر خواهد شد.اگر صهیونیستهای یهودی میتوانستند بازار و قدرت اقتصادی ایران و در نتیجه کشورهای اطراف را کاملا در دست بگیرند آنگاه ایران را کشوری آزاد، دمکراتیک و… معرفی میکردند. همان چرندیاتی که درباره کشورهای دیگر( اروپائی، آمریکائی …) با القاب توخالی دمکراتیک ووو میگویند. در این کشورها عملا مردم بزیر بزرگترین و موذیانه ترین تیغ های سانسور و استثمار و… کشیده اند.زندگی پوچ، بی پایه و جهنمی برای این مردم ایجاد کرده اند و پایگاه اصلی زندگی بشر یعنی خانواده را متلاشی کرده اند اما با ظاهری زیبا؛ ” درست همانند زشتروئی که با استفاده از وسائل آرایش و در شب و زیر نور چراغ ها خود را زیبا جلوه دهد” .در این جوامع بوسیله تبلیغات دروغین مردم را در عدم آگاهی از وضعیت اسفبار خود قرار داده اند. محاسبات ضروری پیش از جنگبرای شروع یک جنگ باید محاسباتی را انجام داد. اگر نیروی آغاز کننده جنگ دید درست و دقیقی به واقعیتها نداشته باشد با شکست روبرو میشود.هر زمان که احساس شد جنگ منافع اقتصادی بهمراه ندارد، یا آنرا شروع نکرده و یا چنانچه شروع شده، به آن پایان میدهند.در این مورد خاص؛ حمله به ایران، بزرگترین ضربات را به اقتصاد جهان وارد میکند. زیرا تمامی منطقه نفت خیز را به آشوب میکشید. شیعیان طرفدار ایران را در سراسر جهان وادار به عکس العمل کرده و حتی میتواند پای کشورهای دیگر را هم در جنگ بر علیه آمریکا به میدان بکشاند.از همه مهمتر آنکه آرامش ابدا تا بازگشت دوباره همین سردمداران به ایران و منطقه باز نخواهد گشت. تفسیر بازتر این نکته آنستکه این رژیم که تازه برسر کارآمده و تمام شرایط تاریخی برای رشد را دارد نمیتوان با نیروی قهر و جنگ آنهم از خارج سرنگون کرد. تاریخ و واقعیات کاملا نشانگر آنستکه این رژیم پایه های بسیار مستحکمی دارد و سرنگون کردنش آنهم بطریقی که نادانان سیاسی حاکم بر آمریکا و اسرائیل تصور میکنند امکان نداشته دلیل عدم دانش سیاسی و تاریخی است. اگر حتی تصور شود که در بدترین یا بهترین حالت وضعیت قدرت و نفوذ آمریکا در ایران پس از جنگ همانند افغانستان یا عراق بشود یعنی رژیم و دولت منحل بشوند باز نتیجه چه خواهد بود. این افراد هستند و در جامعه نفوذ دارند و هیچ نیرو و قدرتی وجود ندارد تاجای خالی آنها را بتواند پرکند. اینها نیز با توجه به نفوذی که در جامعه دارند میتوانند برای سالیان طولانی کشور را در بی ثباتی فرو ببرند.حقیقت آنستکه وقتی به این قسمت از جنگ و هدفهای آن و عاقبت جنگ وآینده پس از جنگ نگاه میشود احمقانه بودن و بی نتیجه بودنش بصورتی آنچنان گسترده خود را مینمایاند که انسان از ادامه بحث و بررسی به شرمساری افتاده، آنرا بسیار احمقانه و بررسی را بیهوده ای مییابد.دراین میان تنها اسرائیل و صهیونیستها( و نه آمریکا و آمریکائیان عادی) هستند که خواهان جنگ میباشند؛ زیرا میدانند؛ ایران قدرتمند خواهد شد و ایران شیعه و شیعه و تمامی مسلمانان هیچگاه زیر بار یهودی صهیونیست که بر سرزمین مقدس تکیه زده نخواهند رفت.اکنون همه میدانند که ایران بصورت قطب امید اکثریت مسلمانان از هر مذهب و فرقه ای؛ در مبارزه با اسرائیل و برای رها کردن قدس(شریف) از دست صهیونیستها در آمده است. جنگ صهیونیستیبعضی ها صحبت از جنگ صلیبی( در اصل باید گفت جنگ صهیونیستی) دیگری کرده وضعیت کنونی را با جنگهای صلیبی مقایسه کرده، براین نظر هستند که جنگ صلیبی دیگری در جریان است.حدود 300 سال جنگهای صلیبی ؛ و همچنین جنگها و مبارزات دیگری در ادوار مختلف برای تسلط مطلق بر سرزمین مقدس صورت گرفت. لیکن اکنون یهودیان میخواهند آنرا برای ابد دراختیار خود بگیرند. این امربرای مسلمان و مسیحی ابدا پذیرفته نیست. خصوصا کلیسای کاتولیک که جنگهای صلیبی را سازمان داد.اکنون تنها گروههائی از مسیحیان صهیونیست (وهر کدام نیز با استدلالی خاص) هستند که از حاکمیت یهودیان برسرزمین مقدس دفاع میکنند.گفته شد استدلالاتی خاص زیرا تعدادی از آنها این مرحله را مرحله گذار برای خارج کردن سرزمین مقدس و قتل گاه مسیح از دست مسلمانان میدانند. آنها معتقدند؛ پس از آن فرصت تسلط دوباره بر سرزمین مقدس و انتقام از ” قاتلان مسیح” (یهودیان) و قتل عام آنها برایشان فراهم میشود. توجه شود که این شیوه فکری و کشتار یهودیان تنها در میان مسیحیان بوده وهست. تا بحال نام هیچ گروه اسلامی دیده و شنیده نشده که بدلیل قتل مسیح بدست یهودیان در فکر کشتارآنها بوده و یا باشد.با این استدلال نباید تصور جنگ صلیبی را کرد و چنین نامی بر آن نهاد بلکه بهتر است اصطلاح “جنگ صهیونیستی” را بکار برد. بررسی نظامیدر طول تاریخ بارها و بارها اتفاق افتاده که قوی ترین نیروی سراسر عالم از شکست دادن کشوری کوچک عاجز مانده اند. اولین نمونه قدیمی و جالب، مخصوصا برای ایرانیان شکست های امپراطوری عظیم ایران از شهر دولتهای کوچک یونان بود. هرچند این شهر دولتها بایکدیگر اختلافات بسیار داشتند اما در برابر دشمن خارجی متحد شده و او را بزانو در آوردند. نمونه دیگر مغولها بودند که بزرگترین امپراطوری طول تاریخ بشر را پی افکندند اما آنها(حتی با کمک گرفتن از صلیبیون ، ارامنه ،گرجیان و…) در برابر مملوکان مصر که در اصل بردگان بقدرت رسیده بودند، تن به شکست دادند.در این مقاله قصد بررسی تاریخی این وقایع نیست؛ زیرا فاکتورهای زیادی در میان میآید؛ اما از جمله فاکتورهائی که باین بحث ربط بسیار نزدیک دارد وجای ذکرش هست؛ رسیدن چنین قدرتهائی به نقطه اوج پیروزیها و نقطه عطف در جهت سقوط میباشد؛ امری که درباره آمریکا و اسرائیل نیز در مرحله کنونی کاملا صدق میکند.آمریکا درحمله به افغانستان ابدا به خواستهای خود نرسید. آنچنانکه درمقالاتی قبل از حمله نوشتم؛ این جنگ آمریکا را تضعیف و کلیه کشورها اعم از اروپائیان، ژاپن، ایران و… را تقویت کرد.در حمله به عراق نیز همان ماجرا تکرار شد. مضافا اینکه وضعیت اقتصادی آمریکا کاملا بهم ریخت و در همان حال کشورهای اروپائی، روسیه، چین، هند، ژاپن و حتی ایران و… سربرآوردند.باید توجه کرد: در طول تاریخ بسیار اتفاق افتاده که حمله بزرگترین و قدرتمندترین کشورجهان به یکی از ضعیف ترینها باعث سقوط اش شده؛ حتی اگر در آن جنگ پیروزی نظامی بدست آورده بود. زیرا پیروزی نظامی تمامی ماجرا نیست. سیاسیونی که این نکات را نمیدانند هنوز در ابتدای راه قرار دارند، اگر چه در بالاترین مقامهای دولتی واز نظر سنی پیرانی لب گور باشند. در ظاهر برای عوام چنین استکه آمریکا در عملیات نظامی اعجاز کرده قادر بهر کاری میباشد. اما در عمل چنین نیست. همه جهان شاهد بودند که آمریکا در حمله به عراق ابتدا مجبور بود حتی موشکهای برد کوتاه( 100 کیلومتر) صدام را نیز از او بگیرد. زیرا قادر به منهدم کردن آنها در روی زمین و نیز ساقط کردن آنها در هوا نبود و هنوز هم قادر به این کارها در مورد موشکها و خصوصا موشکهای ایران نیست. زمانی هم که کاملا مطمئن شد صدام سلاح شیمیائی ندارد آنگاه حمله کرد. زیرا قادر بمقابله با آن سلاح ها نبود. این سلاح ها میتوانستند به او ضربات مهلک بزنند. آمریکا میدانست که در چنان جنگ گسترده و تمام عیاری صدام و یا هر کشور دیگری از تمامی امکانات نظامی خود دربرابر حملات غیر انسانی آمریکا که در آن از مهمات اورانیومی استفاده میکرد؛ بهره خواهد گرفت. البته آمریکا که خود بازیچه دست اسرائیل بود بدستور ارباب میبایست کاملا صبر کند تا مطمئن شوند؛ موشکهای صدام که بردش به اسرائیل میرسید، بهمراه سلاح های شیمیائی و بیولوژیک از میان رفته اند و صدام نمیتواند آسیبی به ارباب( اسرائیل) برساند.در جنگ اول آمریکا با صدام؛ شلیک موشک های صدام به اسرائیل وحشت مرگ را جلوی چشم آنها آورد و این خود از دلایل اصلی عقب نشینی آمریکا بود. این حملات و امکان حمله صدام به اسرائیل، توسط موشکهائی که احتمال تجهیز به مواد شیمیائی و بیولوژیک را داشت از بحث برانگیزترین مباحث آن جنگ بود. هنوز هم هیچ کشوری قادر نیست تا موشکهای شلیک شده را در هوا مورد هدف قرار بدهد. مخصوصا موشکهای شهاب ایران را که از جو خارج میشوند. اما در مورد حمله به ایران:همچنانکه وزیر دفاع ایران اعلام کرد این کشورهمانند اتومبیل پیکان، موشکهای با برد 2000 کیلومتر میسازد که براحتی از هر نقطه ایران میتواند اسرائیل را مورد هدف قرار بدهد. این ادعا کاملا واقعیت دارد.در کنار آن ایران دارای موشکهای زمین به دریاست که قادر است تمام شناورهای دریائی را مورد هدف قرار بدهد. بنابراین آمریکا چاره ای ندارد مگر اینکه در صورت یک جنگ تمام عیار و یا حتی کوچک، ناوگان خود را از منطقه و خلیج فارس و حتی از دریای عمان خارج کند. ابدا نباید از توان نظامی آمریکا غول ساخت و تصور کرد ناو هواپیمابر آمریکا در خلیج فارس قادر است تا تمامی موشکهای شلیک شده ایران را در هوا نابود سازد. بلکه ناو هواپیمابر( و کلیه نیروی دریائی) آمریکا در خلیج فارس کاملا در تله است و باید از منطقه خارج شود. کسانیکه با جنگ آشنائی دارند میتوانند شباهت این ناوها و وضعیت تانک ها را در حالیکه در برد موشکهای سبک قابل حمل بر دوش هستند متوجه شوند. بقول مولوی: پشه چو بسیار شود برآرد از پیل دمان روزگار.اینکه جنگ الکترونیکی است و آمریکا نیروی الکترونیکی ایران و در نتیجه کنترل و سازماندهی ارتش ایران را بهم میزند؛ مدتهاست برای ایران که در جنگ با عراق از این مسئله و توسط هواپیماهای اجاره ای فرانسه به صدام حسین ضربه خورد، امری شناخته شده است. این هواپیماها موشکهائی شلیک میکردند که رادارها را مورد هدف قرار میدادند. بنابراین رادارها با اولین اعلام پرواز هواپیماهای عراقی خاموش میشدند.ایران نیز مدتها پیش اعلام کرد که قادر به جنگ الکترونیکی و از کار انداختن کلیه سیستم های مخابراتی دشمن میباشد؛ که البته اشاره اش به نیروهای آمریکائی بود.تجربه 8 سال جنگ برای ایران اکنون بسیار کارآمد و ارزشمند است. تعداد نیروی نظامی لازم برای حمله به ایرانبرای بررسی این موضوع و بدست آوردن رقمی تقریبی باید مقایسه ای انجام داد. برای اینکار نمونه عراق که کشور همسایه ایران بوده و برخلاف طالبان ها در افغانستان؛ دارای ارتش و در نتیجه قادر به جنگ کلاسیک بود، مورد توجه قرار میگیرد.آمریکا برای حمله به عراق به تنهائی قادر به تجهیز نیرو نبود و مجبور به گرفتن کمک از سایر کشورها شد. این کمکها شامل نیروی نظامی و بعضی تجهیزات و سلاح ها بود که آمریکا از آنها بهره نداشت و باید از دیگران میگرفت. کمااینکه مجبور بود تا نوعی تانک و وسیله نقلیه قابل عملیات در جنگهای شیمیائی را با هر طرفندی از آلمان بگیرد.برای جنگ بر علیه عراق حدود 130000 نیرو لازم بود. وسعت عراق یک چهارم ایران است و جمعیت آنهم یک چهارم ایران؛ پس باید حدود شانزده برابر نیرو(2080000) به ایران اعزام شود. ایران کشوری کاملا کوهستانی است که امکان عملیات را از بسیاری هلیکوپترها و نیروهای هوائی و زمینی میگیرد. این مشکلی است که باید از جای دیگری جبران کرد ومشکلات زیادی را جلوی مهاجم میگذارد.از همان روز حمله به عراق، نیروهای شیعه که بیشتر از 60 در صد جمعیت و در جنوب عراق بیشتر از 95 در صد را تشکیل میدهند؛ به دستور غیر مستقیم ایران هیج مخالفتی با مهاجمان نکردند. این دستور توسط وزیر امور خارجه ایران، با اعلام اینکه ایران در این جنگ دخالت نخواهد کرد، صادر شد.کردها نیز در شمال با رژیم صدام همکاری نکردند بلکه برعکس خود از بزرگترین دشمنان او بودند. برعکس در ایران چنین مسائلی نیست و متقابلا اگر قرار باشد به ایران حمله شود حتی نیروهای اپوزیسیون خارج از حکومت هم به حمایت از استقلال کشور و برعلیه متجاوز برخواهند خواست. چنانچه این فاکتورها را هم در معادلات بگنجانیم، آنگاه دیده میشود که برای حمله به ایران چندین ده برابر حمله به عراق نیروی نظامی و تجهیزات لازم است.نکته دیگر توان نظامی ایران در مقطع کنونی است که ابدا قابل مقایسه با توان صدام در زمان تهاجم آمریکا نیست و بسیار بسیار بالاتر از آنست. این نیز مشکلی بر مشکلات نظامی آمریکا میافزاید. نباید فراموش کرد که آمریکا برای انتقال اینهمه نیرو و تجهیزات در حالیکه کشورهای همسایه ایران از در اختیار گذاشتن پایگاه معذور هستند نیازمند چندین سال و شاید چندین ده سال زمان باشد.بنابراین بنظر میرسد که صحبت از حمله نظامی آمریکا به ایران؛ به یک شوخی و یا طرفند سیاسی برای بهره وری از مسائل دیگر ویا در بدترین حالت و اقدام بدان، به خودکشی برای آمریکا و اسرائیل بیشتر شباهت داشته باشد تا یک جنگ واقعی و کلاسیک.البته شاید آخرین آلترناتیو و برگ برنده آمریکا بمب اتمی باشد. در آنصورت باید عکس العمل بین المللی را دید و اینکه آیا آمریکا والبته ارباب اسرائیل که در تیررس ایران قرار دارد حاضر باین ریسک هست که متقابلا مورد حملات موشکی ایران که در چنین وضعیتی میتواند شیمیائی، بیولوژیکی و یا حتی اتمی باشد دوام بیاورد. نباید از نظر دور داشت که در این طرف جهان امپراطوری شیعه خوابیده که ابدا نمیتواند برتری دیگری خصوصا صهیونیست را به پذیرد.بمبهای کثیف یا کوچک نیز در جهان بوفور یافت میشود و در چنین شرایطی در قبال پول میتوان آنها را در هرکجای دنیا تحویل گرفت که از جمله در خود آمریکا، و در همانجا نیز میتوان شهرهای بزرگ را تهدید کرد. در صورت استفاده آمریکا از بمبهای اتمی یا اورانیومی، مسلمانان وخصوصا شیعیان و سایر مخالفین سیاستهای آمریکا وحتی کسانیکه برای پول هرکاری میکنند(همچنانکه آمریکا در ارتش خود از این افراد مزدور سود میبرد)، میتوانند در آمریکا (و اسرائیل) شهرهای بزرگ را به نابودی بکشانند.بنابراین دیده میشود که کار باین سادگیها نیست که آمریکا بتواند هرکاری خواست بکند و دیگران هیچ. این پیچیدگی که تنها آلترناتیو را استفاده از بمب اتمی برای آمریکا باقی میگذارد همان ضرب المثل ایرانی میشود که: سنگ بزرگ علامت نزدن است. ذکر این نکته در همین جا ضروری استکه: با این وصف دیده میشود در صورتیکه ایران بمب اتمی داشته باشد امکان جنگ کلا در منطقه کاهش مییابد. حمله نظامی آمریکا به بعضی اهداف خاص در ایرانحال تصور کنیم که آمریکا میخواهد به هدفهای خاصی در ایران حمله کند. این نکته نیز همان معنی جنگ یا شروع جنگ را دارد و نمیتواند در همان حد محدود باقی بماند. یعنی آمریکا حمله ای بکند و بعد چه؟! آیا ایران باید ساکت بنشیند و هیچ عکس العملی بخرج ندهد. این سکوت و عدم پاسخگوئی نظامی یعنی پذیرش شکست. اما اگر بخواهد جواب بدهد، باید به نیروهای نظامی آمریکا در منطقه حمله بکند بدینصورت کار بالا خواهد گرفت. در ابتدا راضی کردن کشورهای منطقه در پذیرفتن ریسک گذاشتن پایگاه در اختیار آمریکا برای حمله به ایران، کاری ساده نبوده؛ امکان آن نزدیک به صفر است. با این وجود فرض کنیم آمریکا از نقطه ای از یکی از کشورهای همسایه به ایران حمله بکند.افغانستان و عراق؛ اگر این حملات از این دو کشور صورت بگیرد که هم اکنون تحت اشغال آمریکا میباشند؛ ایران نیازی ندارد با دولت آنها وارد جنگ مستقیم بشود. ایران به شهرها و اماکن آنها حمله نخواهد کرد بلکه از درون این کشورها نیروهای بسیاری که حامی ایران هستند آمریکا را تحت فشار قرار میدهند و جنگ براه میاندازند.البته در حال حاضر رابطه این کشورها که هنوز از ثبات داخلی برخوردار نیستند با ایران خوب است.دولتهای آنها بسیار ضعیف بوده خود نیازمند ایران هستند. حتی در عراق آنها طرفدار کامل ایرانند و ابدا بنظر نمیرسد دولتهای این کشورها و در اساس کلیه کشورهای همسایه اجازه دهند تا حمله آمریکا از کشورشان به ایران، رابطه با ایران این کشور همسایه و قدرتمند را بخطر بیاندازد.اگر آمریکا از طریق کشورهائی دیگر وارد جنگ با ایران بشود این دولتها باید بدانند که خود نیز وارد جنگ با ایران شده اند و همانند ضربه هائی که از طریق کشور آنها بر ایران و مردم ایران وارد میشود بر آنها نیز وارد میشود. در این صورت ابداً دیده نمیشود که کشورهای همسایه ایران هیچکدام حاضر به چنین ریسکی باشند. اکثر کشورهای همسایه کوچک و ضعیف اند و از طرفی روابط خوبی با ایران دارند.کویت و قطر؛ کشورهائی مانند کویت و قطر که پایگاه نظامی برای حمله به عراق در اختیار آمریکا قرار دادند میدانستند که این کشور از موشکهائی که بتواند آنها را مورد هدف قرار بدهد عاری شده است. اما اگر این کشورها همین عمل را در مورد ایران انجام بدهند پس عملا با ایران وارد جنگ شده اند و در آنصورت مورد حمله موشکی تلافی جویانه ایران قرار خواهند گرفت. این امری استکه آنها با توجه به کوچکی و جمعیت کم ابدا قادر به تحمل اش نیستند. البته یک راه دارد که بیشتر به طنز میماند اینکه آمریکا قبل از شروع بهر اقدام نظامی تمامی ساکنین این کشورها را به آمریکا منتقل کند.ازطرفی تعداد زیاد ایرانیان ساکن در این کشورها؛ نیز شهروندان ایرانی الاصل که هنوز رابطه عاطفی خود را با ایران حفظ کرده اند؛ همچنین مسلمانان و خصوصا شیعیان ساکن این کشورها و در مجموع کلیه ساکنین که هیچ خصومت خاصی با ایران و ایرانیان ندارند حاضر به دادن پایگاه به آمریکا برای حمله به ایران نیستند و حتی در برابر آن به مقاومت برخواهند خواست.دو کشور ترکیه و آذربایجان که اسرائیل مدتها تلاش بسیار کرد تا از آنها دشمنی جدی بر علیه ایران بسازد اکنون رابطه حسنه ای با ایران دارند و تمامی رشته های اسرائیل را پنبه کردند. مخصوصا آذربایجان که کشور بسیار کوچکی میباشد جرات مقابله با ایران را ندارد. ترکیه نیز میداند در گیری با ایران میتواند به قیمت از دست دادن منطقه کرد نشین آن کشور تمام بشود و برای حفظ تمامیت ارضی به کمک ایران و سوریه نیاز دارد. جالب توجه است که همین هفته نخست وزیر پیشین ترکیه ضمن محکوم کردن تهدیدهای آمریکا گفت: ایران کشور قدیمی و بسیار قدرتمندی است که حتی دولت عثمانی نیز در اوج قدرت خود قادر به شکست اش نبود.ارمنستان کشوری است که از بهترین متحدان ایران میباشد و دلایلش هم کاملا روشن بوده ابدا حاضر به همکاری با آمریکا نیست. حمله آمریکا به ایران برای این کشور فاجعه است. بنابراین لبی های ارمنستان در کنگره آمریکا از مخالفین سرسخت حمله آمریکا به ایران هستند.پاکستان که اتمی است ابدا از جنگ بر علیه ایران حمایت نکرده و نخواهد کرد.رئیس جمهور پاکستان نیز همواره بدنبال روابط خوب باایران است. او تجربه روسای جمهور پیشین که وابسته به آمریکا بودند را روبروی خود دارد و میداند، این آمریکا ست که زیرپای او را خواهد زد و برای بقا و حیات خود به حمایت ایران احتیاج دارد. از جنبه سیاسی و اقتصادی و رابطه با هند نیز ایران است که میتواند مشکل آنها را با کشیدن خط لوله گاز بمیزان بسیار زیادی حل کند و آمریکا بغیر از مشکل سازی برایشان کاری نکرده است.پاکستان پس از حمایت مستقیم از آمریکا در جنگ بر علیه طالبان با مشکلات عدیده داخلی روبرو شد و بنابراین توان حمایت نظامی دیگری از آمریکا را ندارد. مضافا اینکه شیعیان در این کشور رقم قابل ملاحظه ای را تشکیل میدهند و رابطه بسیار خوبی با ایران دارند و میتوانند براحتی اوضاع کشور را بحرانی کنند. در آنصورت دولت پاکستان نمیتواند در دوجبهه برعلیه طرفداران طالبان و شیعیان طرفدار ایران وارد جنگ شود. در چنین وضعیتی اساس و شیرازه ارتش، دولت و… آن کشور بهم خواهد ریخت.با تمام این تفاصیل و در صورتیکه آمریکا به نقاطی در ایران حمله کرد:اولا ایران میبایست از طروق سیاسی و سازمان ملل در پی محکومیت و در خواست غرامت جنگ برآید.ثانیا از آنجا که جهان را بنوعی جنگ صلیبی ( و البته اینبار باید گفت جنگ صهیونیستی) کشانده اند و پای حیثیت کشور، اسلام و جهان شیعه و… پیش آمده، عدم پاسخگوئی پذیرش شکست برای ایران و قبول بندگی صهیونیستها برای جهان شیعه و رهبری آن میباشد. بنابراین پاسخ نظامی از جانب ایران کاملا اجتناب ناپذیر است.پس دامنه جنگ به یک حمله تنبیهی از جانب آمریکا تمام نخواهد شد. مقصود از حمله تنبیهی آنستکه آمریکا تصور میکند با یک حمله به بعضی نقاط ایران؛ این کشور متنبه شده از در پوزش در آمده همه چیز بهمین سادگی تمام خواهد شد. در حالیکه ابدا چنین نخواهد بود و ایران با استفاده از سلاح های نسبتا پیشرفته، قادر به دفاع از خود و زدن ضربات تلافی جویانه بر نیروهای آمریکائی حاضر در منطقه میباشد.البته ایران قادر به لشکر کشی به آمریکا نیست اما در خاک خود به آسانی میتواند آمریکا را به شکستی بسیار مفتضحانه بکشاند. آمریکا و اسرائیل بسیار بسیار کوچکتر و ناتوانتر از آنند که قادر باشند شکست را به ایران تحمیل کنند. ادامه زدوخوردهای نظامی میان ایران و آمریکا کار را به مداخلات گسترده تر و استفاده از سلاح های خطرناکتر میکشاند.مسلما حتی اگر اسرائیل ادعای بیطرفی بکند باز این امر از جانب هیچ عقل سلیمی و از جمله حکومت ایران پذیرفته نخواهد شد. پس حتی اگر ایران مستقیما اسرائیل را مورد هدف قرار ندهد نیروهای طرفدار ایران در کشورهای همجوار اسرائیل و حتی در خود این کشور با حملات اشان اسرائیل را به عذاب خواهند آورد. در ادامه این درگیریها خواهی نخواهی پای اسرائیل بمیان کشیده خواهد شد. موشک بارانهای دو طرف همه را بعذاب خواهد آورد احتمال استفاده اسرائیل از سلاح اتمی را نباید نادیده گرفت زیرا این کشور و صهیونسیتها ، جنایتکارترین و بی رحم ترین انسانهای طول تاریخ بشر بوده و هستند. در مقابل آن ایران نیز حق استفاده از سلاح های شیمیائی و بیولوژیک را خواهد داشت. دستیابی بدین سلاح ها کاری بسیار بسیار آسان میباشد، خصوصا برای یک کشوری در حد علمی- صنعتی ایران.نباید از نظر دور داشت که در چنان شرایطی انواع سلاح ها از زرادخانه ها به طرفهای درگیر میرسد. در چنین شرایطی بازار فروش اسلحه چه بصورت علنی و چه با عنوان ” بازار سیاه اسلحه” بسیار رونق خواهد گرفت. در این مورد خاص باید کاملا انتظار داشت که حتی سلاح اتمی در اختیار ایران قرار بگیرد. بنابراین حمله به ایران کاری است که باین سادگیها تمام نمیشود. شاید شروع اش با حماقتی از جانب آمریکا آسان باشد. اما پایانش را ابدا نمیتوان پیش بینی کرد و گناه این جنایت بزرگ بشری تا ابد برگردن صهیونیستهای یهودی و مسیحی آمریکا و اسرائیل خواهد بود. پس این بررسی بسیار مختصر ؛ باید در خاتمه گفت که تمام اینها سیاست است. آنچه که تعیین کننده و پیش برنده است نه جنگ بلکه سیاست است. ایران باید راه سیاست بازی را بخوبی پیش بگیرد و از این طریق آمریکا این غول یک چشم بامغزی گنجشکی را به زانو در آورد.اکنون در جهان جنگ قدرت بسختی در میان کشورها در گیر است. ژاپن، چین ، روسیه و بالخصوص اروپا میخواهند از موقعیت ایران در بزانو کشاندن آمریکا استفاده ببرند. این در اصل جنگ ایران و آمریکا نیست بلکه جنگی همگانی است که بصورت سرد در گیر است. اما جنبه گرم آن خطرناک است. آمریکا و در اصل اسرائیل و یهودیان صهیونیست میخواهند بوسیله آن دیگران را بزانو در آورد اما سایرین نیز سیاست بازان خوبی هستند.اما وظیفه اصلی ایران در وهله اول هرچه بهتر کردن رابطه اش با همسایگان است تا بدینطریق راه جنگ را به بندد. پس نوشت:این مطلب چندی پیش نوشته شد اما تصورم براین آمد که شاید مردم این نکات را میدانند و ضرورت آنهم از میان رفته است. لیکن نوشته های صاحبان قلم نشان داد که هنوز جای طرح مسئله از این زاویه باز است.در این میان روز پنج شنبه 22 بهمن خبرگزاریها از قول کره شمالی اعلام کردند؛ این کشور بمب اتمی دارد. نکته مهم در این اعلام در رابطه با جنگ برعلیه ایران میتواند همان بازار سیاه خرید سلاح اتمی در صورت نیاز به دفاع اتمی از کشور باشد. حسن بایگان ژانویه 2005 بهمن 1383 hassan@baygan.net |
نگاهی به بعضی قوانين دين زرتشتی!
نگاهی به بعضی قوانین دین زرتشتی
مقدمه
در فیس بوک چیزهائی می آید که گاه برای روشن شدن مطلب نکته کوتاهی مینویسم. همین دیروز در سایت یکی از خانم ها (ظاهراً تنها بدلیل نوشتن چند مطلب و مصاحبه با رادیو تلویزیونهای خارج کشور میان ایرانی ها شناخته شده میباشد) قطعه ای از یک برنامه فریدون فرخ زاد که بعضی رهبران روحانی ایران را بجهت دستوری در ” آب کر” و ” شاش ” به سخره گرفته بود، گذاشته شده بود.
در حاشیه آن چنین نوشتم:
” تقدس گاو و خوردن شاش گاو و شستشو در شاش گاو از اعتقادات ایرانیات باستان بوده و در کتب آنها آمده است”
این خانم در پاسخ من نوشتند:
” فعلا گرفتاری ما اسلام است. به درستی یا نادرستی حرف شما تازیخنویسان خواهند پرداخت ولی کار امروز ما شکستن شاخ تقدس اسلام و تشیع است دوست محترم”
خواستم پاسخی کوتاه و روشنگرانه در همان فیس بوک به ایشان بدهم لیکن دیدم مرا از لیست دوستان خود حذف کرده است. ظاهراً این فرد که سنگ آزادی و دموکراسی را به سینه میزند تاب تحمل حتی یک نکته علمی روشنگرانه را هم نداشت. این خانم و امثالهم زمانیکه می بینند پاسخی خلاف نظر آنها بیان خواهد شد دست به سانسور میزنند؛ پس مرا از لیست خود پاک کرد تا چشمان کسی بر روی واقعیات باز نشود.
وقتی این دسته افراد اکنون که در قدرت نیستند، چنین میکنند در صورت قدرت گیری بسیار بدتر از بدترین های امروز جهان عمل خواهند کرد.
آن مختصری که در فیس بوک نوشته بودم نتیجه سالها مطالعه بود و بنظرم رسید بجاست تا دیگران نیز از این نکته بهره مند شوند. زیرا مطالعه کُتبی مانند اوستا، مِهابهارات، اُپانیشاد، ریگ ودا و بسیاری دیگر کتب تاریخی، دینی و… ادوار دور و فهمیدن آنها کار هرکسی نیست.
متاسفانه بعضی افراد مخصوصاً در رادیو- تلویزیون های خارج از کشور صحبتهائی میکنند که ابداً ریشه علمی نداشته و کارشان آکادمیک نبوده بلکه بیشتر سیاسی است و باعث انحراف فکری میشوند.
بهر صورت این مسئله انگیزه ای شد تا اندکی راجع به دین زرتشتی برای آگاهی عموم نوشته شود زیرا مخالفت این دسته افراد با اسلام، افکار و ادیان قدیم تر و عقب افتاده تر را بمیدان کشانده است.
پاسخی که باید به این موضوع داد بطور خلاصه چنین است:
شکستن تقدس های کاذب و یا آن مقدس هائی که از نظر تاریخی بسرانجام خود رسیده اند کار خوبی است ولی برای اینکار باید وسیله ای مناسب و معقول داشت. شکستن توهین آمیز و بی پایه یک تقدس خطرات دیگری دارد که از جمله میتوان پنداشت که تقدسی از آن بدتر جایگزینش بشود.
برای شکستن هر تقدس یا ایده یا فکرغلط یا اشتباه باید از روشی فلسفی، منطقی و اصولی استفاده کرد، چنانچه بغیر از این باشد و تنها به وسایل سیاسی متوسل شد نوعی انحراف استکه در نهایت ضربه زننده و منفی میباشد.
دین خود یکی از راه هائی بود که بشر بناچار در مسیر پیشرفت فکری از آن عبور کرد. نمیتوان گفت فلسفه به تنهائی میتوانست اینکار را انجام بدهد زیرا همین تفکرات دینی در قرون پیشین خود بنوعی فلسفه هم بودند. چرا که بانواع سئوالات اساسی که بشر از زمانهای بسیار دور بدان فکر میکرد پاسخ میدادند. شاید یکی از تفاوت های اساسی میان فلسفه و دین در قرون گذشته وجود آداب دینی باشد که در فلسفه وجود نداشت؛ در حالیکه بسیاری از فلاسفه مثلاً سقراط و افلاطون خود افرادی مذهبی بودند و آداب دینی را بجا میآوردند. هنوز نیز بسیاری کسانیکه فیلسوف نامیده میشوند در اصل افرادی مذهبی هستند و آداب آن دین را قبول دارند و بجا میآورند؛ ولی من با دلایل منطقی این مسئله را برای عصر حاضر نفی میکنم و استدلالاتی کامل در کتابی که در دست نوشتن دارم آورده ام.
این بحث را بهمین مختصر رها کرده سراغ نکته ای میروم که در آن نوشته آمد و آن خانم با عصبانیت نوشته که به درستی یا نادرستی حرف من تاریخ نویسان خواهند پرداخت و باعصبانیت به طعنه نوشته ” دوست محترم ” و بعد مرا از لیست دوستان خارج کرده است.
آنانکه نوشته های مرا خوانده اند ( و ازجمله همین شخص) میدانند صحبتهای من از روی هوا و هوس و برای جنجال سیاسی نیست بلکه بعنوان یک فیلسوف صاحب مکتب تلاش دارم واقعیات را روشن کنم بدون اینکه شخصی یا نظریه ای را نابجا بزرگ و یا کوچک کنم. بهمین دلیل برای این مورد نیز دلایل محرز و مستند از روی کتب مرجع آورده میشود. لیکن پیش از این باید به ادامه آن نکته پرداخت که:
در ادامه رشد و تکامل فکر انسان ( و در نتیجه ادیان)، هرچه که پیشتر رفتیم ادیانی آمدند که با توجه و با فراگیری از ادیان پیش از خود، اصول بهتری را برنامه ریزی کردند.
دین یهود که مسئله اش پیچیدگی های زیادی دارد ریشه و اساس اش بطور دقیق معلوم نیست ولی پیش از آن در میان باب ئیلی ها، ” ئیل ” خدای آنها بوده؛ ئیل خدای یهودیان نیز شد و دنباله نام تمام آنها مانند اسرائیل، اسمائیل، میکائیل ووو آمد. بنوشته یکی از دانشمندان بزرگ قرون گذشته اسلام ( فعلاً نام او را بخاطر ندارم ولی کتابش را خوانده و در منزل دارم) کلمه ” ئیل ” به ” ال” و بعد به ” اله” تبدیل شد. از این بحث که میتواند بمقدار زیادی قابل قبول باشد گذشته به آنجا باز میگردم که ریشه و زمان پیدایش دین یهود هنوز کاملا مشخص نیست. ولی من هم اکنون در حال مطالعه و نزدیک به دستیابی به پاسخی جدید و مناسب هستم که در آینده ارائه میشود. لیکن بهر صورت در آن روزگارانی که دین یهود مطرح شد ادیان دیگری هم در جهان بودند؛ از جمله میترائیسم که حتی پیش از زرتشتی وجود داشت.
پیشرفت فکر، اندیشه و افکار دینی در میان سامی ها کار را به پیدایش مسیحیت رساند که در مقایسه با یهودیت که سرتاسر دستورات خشن و کشتار و سنگسار و خوراندن معجون های کشنده به زنان و هر چیز دیگری که منفورترین هاست را داشت، از نرمش زیادی برخوردار بود؛ زیرا مردم از آنهمه خشونت و بیرحمی خسته شده بودند. پس از آن در میان سامی ها اسلام بوجود آمد که به نسبت مسیحیت بازهم از نرمش بیشتری برخوردار بود.
یکی از نوشته های من درباره همین موضوع تقدس است تحت عنوان ” تقدیس جنایت از خود جنایت بدتر است”. در آنجا نشان داده شده تقدیس عهد عتیق که مملو از جنایاتی استکه حتی در همان زمان نیز منفور بوده عملی بدتر از خود همان جنایات است. بنابراین دیده میشود در حالیکه چنان کتابی بیشترین تیراژ چاپ را در طول تاریخ بدست میآورد بیشترین نیرو صرف مبارزه با اسلام میشود.
این مبارزه اگر از این زاویه پیگیری شود که بخواهند نشان بدهند، اسلام که برتر از مسیحیت و یهودیت است قابل نقد و نفی است پس وضعیت آن دو در مرحله بدتری قرار میگیرد، درست است. ولی وقتی دیده میشود که در پشت این شیوه مبارزه با اسلام دستهای یهودیان و مسیحیان آنهم از زاویه ای سیاسی عمل میکند آنگاه این شیوه مبارزه با تقدس را که آسیب های جدی تری وارد میکند باید نقد و نفی کرد.
بعضی مقررات دین زرتشتی
عقاید دین اسلام بیشتر برگرفته از چهار دین بت پرستی، زرتشتی، مسیحی و یهودی میباشد.
از آنجائیکه هدف بررسی کامل و نوشتن کتابی در این مورد نبوده بلکه پرداختن به همان موضوع اندک مورد بحث در فیس بوک میباشد بنابراین از بررسی بسیاری مسائل صرف نظر کرده نگاهی انداخته میشود به آن نکاتی که در اسلام از دین زرتشتی گرفته و همچنین آنچه که در دین زرتشتی بسیار سخت بوده ولی در اسلام بسیار نرم یا مردود شناخته شده است.
در این باره از کتا ب اوستا؛ کهن ترین سرودها و متنهای ایرانی، گزارش جلیل دوستخواه، انتشارات مروارید، چاپ اول 1370 استفاده میشود.
وندیداد دفتر ششم اوستا و مجموعه قوانین دینی اوستا میباشد که قسمتهای زیر ازآن برگرفته شده است.
گُمیز یا شاش گاو
در اولین مبحث به موضوع ” شاش” که در این کتاب بعنوان ” گمیز” مطرح شده پرداخته میشود.
در بخش توضیحات آخر کتاب در باره گمیز چنین آمده است:
گُمیز: ( مرکب از ((گُ)) یا ((گاو)) باضافه میز، برابر شاش یا ادرار گاو است که گاه به معنی مطلق شاش هم بکار رفته است.
در بخش های مختلف وندیداد از موارد استفاده گمیز صحبت رفته است.
پاک کردن زهدان زن با شاش گاو آمیخته با خاکستر:
دفتر ششم وندیداد بخش هشتم صفحه 715
51
” اهور مزدا پاسخ داد:
باید سه یا شش یا نُه جام (( گُمیز)) آمیخته با خاکستر بیاشامد تا گور درون زهدان وی شسته شود. “
توضیح دوستخواه در زیر نویس چنین است:
گمیز ( پیشاب یا شاش گاونر) را چنین زنی باید بنوشد تا ” نسو” در زهدان وی از میان برود.
در توضیحات آخر کتاب درباره نسو چنین آمده است:
نَسو: ( در پهلوی (( نَسا)) یا (( نَس)) به معنی (( مردار)) یا پیکره مرده) نام دیوی است که بر پیکر مردگان فرمان میراند و هرکس به مردار نزدیک شود یا بدان دست زند یا به تنهائی مرده ای را به دخمه بَرَد، ((نَسو)) ار همه سوراخهای تن او بدرون راه مییابد و او را می آلاید.( وند. فر. 3، بند 14)
در اینجا چند توضیح دیگر نیز توسط دوستخواه آمده که نوشتن همه آنها ضرورت ندارد.
در مورد پاک کردن لباس هائی که به نسو آلوده شده چنین آمده است:
فرگرد ششم بخش سوم صفحه 731
” 13
اهورمزدا پاسخ داد:
ای زرتشتِ اَشَوَن!
آری میتوان آن را پاک کرد.
چگونه چنین کاری را میتوان کرد؟
اگر آن جامه با مَنی یا خَوی یا چرک یا قی آلوده شده باشد، مزدا پرستان باید آن را پاره پاره کنند و در زیر خاک فروبرند.
14
… امااگر آن جامه با مَنی یا خَوی یا چرک یا قی آلوده نشده باشد، مزدا پرستان باید آن را با گُمیز بشویند.
15
اگر آن جامه چرمی باشد، آنان باید 3 بار با گمیز بشویند، سه بار خاک مال کنند؛ 3 بار بشویند و از آن پس 3 ماه در هوای آزاد در کنار پنجره خانه بگذارند.
اگر جامه بافته باشد، آنان باید آن را 6 بار با گمیز بشویند؛ 6 بار خاک مال کنند؛ 6 بار با آب بشویند و از آن پس تا 6 ماه در هوای آزاد در کنار پنجره خانه بگذارند.
در مورد پاک کردن ظروفی که آلوده شده اند چنین آمده است:
فرگرد ششم بخش دهم صفحه 742
” 73
ای دادار جهانِ استومند! ای اَشَوَن!
آیا آوندهائی را که مردمان در آنها خوراک می خورند، هرگاه با مردار سگان یا مردمان برخورد یابد میتوان پاک کرد؟
74
اهورمزدا پاسخ داد:
ای زرتشتِ اشون!
میتوان چنین کرد.
چگونه توان کرد؟
آوندهای زرین را باید یکبار با گمیز بشویند؛ یکبار خاک مال کنند و یک بار با آب بشویند؛ آنگاه پاک شود.
آوندهای سیمین را باید دوبار با گمیز بشویند؛ دو بار خاک مال کنند و دوبار با آب بشویند؛ آنگاه پاک شود.
75
آوندهای برنجین را باید 3 بار با گمیز بشویند؛ 3 بار خاک مال کنند و 3 بار با آب بشوند؛ آنگاه پاک شود.
آوندهای آهنین را باید 4 بار با گمیز بشویند؛ 4 بار خاک مال کنند و 4 بار با آب بشویند؛ آنگاه پاک شود.
آوندهای سنگی راباید 6 بار با گمیز بشویند؛ 6 بار خاک مال کنند و 6 بار با آب بشویند؛ آنگاه پاک شود.
آوندهای گلین یا چوبین یا سفالین، همواره ناپاک می ماند. “
شستن گیسو و تن با پیشاب گاو:
فرگرد هشتم بخش دوم صفحه 747
” 11
پس از آن، نَسو کشان در سه گامی مرده بنشیند و آنگاه موبد رو به مزدا پرستان چنین بانگ برآورد:
بدین جا پیشاب بیاورید تا نَسو کشان گیسو و تن خویش را بدان بشویند.
12
ای دادارِ جهان استومند! ای اشون!
پیشابی که نسو کشان باید گیسو و تن خویش را بدان بشویند، کدام است؟
پیشاب گوسفند یا گاو نر؟ پیشاب مرد یا زن؟
13
اهور مزدا پاسخ داد:
پیشاب گوسفند یا گاو نر، اما نه پیشاب مرد و نه پیشاب زن، مگر آن که مرد یا زن، نزدیک ترین خویشان مرده باشند.
مزدا پرستان باید پیشاب آماده کنند تا نَسو کشان گیسو و تن خویش را بدان بشویند. “
فرگرد نوزدهم بخش دوم صفحه 867
” 20
زرتشت از اهورمزدا پرسید:
ای اهورمزدا! ای دانای دانایان! ای همیشه بیدار! ای هموار هشیار!
اشون نیک منش، آشکار و پنهان دچار آلایش میشود. دیوانی که در تن مردگان راه یافته اند، او را می آلایند.
اشون نیک منش، چگونه میتواند تن و جامه خویش را از این آلایش رهائی بخشد و پاک کند؟
21
اهور مزدا پاسخ داد:
گمیزِ ورزاو اخته ناشده ای را – بدان سان که روش آیین است – برگیر و بر اشون آلوده به دشت مزدا آفریده ببر تا برگرد خویش، شیار بکشد.
22
پس نیایش (( اَشَم وُ هو …)) را یکصد بار برخواند.
آنگاه نیایش ((اَهونَ ویریَه …)) را دویست بار برخواند.
سپس تن و جامه آلوده خویش را 4 بار با گمیز و دوبار با آب آفریده بغ بشوید.”
چنانچه این موضوع با دستورات اسلام مقایسه شود دیده میشود که از جمله مواردی است که با اسلام مغایرت تام و تمام دارد زیرا اسلام حتی یک قطره شاش را باعث نجاست میداند.
تازیانه زدن در دین زرتشتی
تازیانه زدن از جمله مجازاتهائی است که در اوستا زیاد بدان پرداخته شود و دهها مورد را نام برده که مجازات تازیانه دارد. در حالیکه در اسلام مجازات تازیانه بسیار محدودتر است.
وندیداد فرگرد سوم از بخش چهارم صفحه 684
” 36
ای دادار جهانِ استومند! ای اشون!
کسیکه مردار مردمان یا سگان را به خاک بسپارد و تا 6 ماه از خاک برنیاورد، پادافره گناهش چیست؟
اهورمزدا پاسخ داد:
500 تازیانه با (( اَسپَهِه – اَشترا))، 500 تازیانه با (( سَرَوشُ – چَرَنَ)).
37
ای دادار جهان استومند! ای اشون!
کسیکه مردار مردمان یا سگان را به خاک بسپارد و تا یک سال از خاک برنیاورد، پادافره گناهش چیست؟
اهورمزدا پاسخ داد:
1000 تازیانه با اَسپَههِ – اَشترا، 1000 تازیانه با سَرَوشُو- چَرَنَ”
فرگرد چهارم بخش دوم صفحه 690
” 11
ای دادار جهان استومند! ای اشون!
کسیکه گفتار- پیمان را بشکند، پادافره گناهش چیست؟
اهورمزدا پاسخ داد:
300 تازیانه با اسپهه-اشترا، 300 تازیانه با سروشو-چرن
12
ای دارد جهان استومند! ای اشون!
کسیکه دست – پیمان را بشکند، پادافره گناهش چیست؟
اهورمزدا پاسخ داد:
600 تازیانه با اسپهه – اشترا، 600 تازیانه با سروشو – چرن.”
از ادامه این توضیحات مجازات تازیانه در مورد سوگند صرفنطر میشود و بجای آن این توضیح آورده میشود:
در آن زمان 6 نوع پیمان یا عهد یا قرار داد بستن وجود داشت که هنوز یکی از آنها را بدون اینکه خود ما متوجه باشیم روزانه بکار میبریم و این همین پیمان با دست دادن استکه مخصوصا در میان ایرانیان هنوز مرسوم است. مثلا دو نفر با هم برسرمورد کوچکی عهدی میبندند و برای تضمین آن میگویند:
” دست بده که زیر قول خود نمیزنی”.
اساساً دست دادن رسم ایرانیان بود و گزنفون در کورش نامه اشاره دارد که پارس ها دست میدادند و این رسم از ایرانیان به سایر ملل و مردم جهان رسیده است.
پیمان بستن 6 نوع بود:
گفتار- پیمان؛ دست – پیمان؛ گوسفند – پیمان؛ گاو – پیمان؛ مردم – پیمان؛ کشتزار – پیمان.
هر چه پیمان بالاتر میرفت و کسی پیمان را میشکست تازیانه ها بیشتر میشد در نهایت برای شکستن کشتزار – پیمان 1000 تازیانه اسپهه – اشترا و 1000 تازیانه سروشو – چرن در این قسمتِ وندیداد آمده است.
در ادامه در بخش سوم به مجازات تازیانه برای کسیکه به آهنگِ زدن دیگری بر خیزد پرداخته که از صفحه 691 تا 701 را در بر گرفته و بندهای 17 تا 55 را شامل میشود که از 5 تازیانه شروع میشود.
فرگرد هشتم بخش چهارم صفحه 750
23 ، 24 و 25 برای کسانیکه جامه چرمی یا بافته را بر پیکر مرده بیندازند بطوریکه در سه حالت و به سه طریق بدن مرده را بپوشاند از 400 تا 1000 تازیانه جریمه در نظر گرفته شده است.
مجازات همجنس بازی:
کون مرزی (مردی کون مرد دیگری بگذارد) و جریمه آن در فرگرد هشتم و ادامه بخش چهارم آمده است.
فرگرد هشتم بخش پنجم صفحه 751
“26
ای دادار جهان استومند! ای اشون!
اگر مردی به زور با مردی دیگر کون مرزی کند، پادافره گناهش چیست؟
اهور مزدا پاسخ داد:
800 تازیانه با اسپهه – اشتر، 800 تازیانه با سروشو – چرن.
31
ای دادار جهان استومند! ای اشون!
دیو کیست؟
دیوپرست کیست؟
همخوابه نرینه دیوان کیست؟
همخوابه مادینه دیوان کیست؟
ماده دیو کیست؟
کیست که در اندرون خویش همسان دیو است؟
کیست که در همه هستی خویش همسان دیو است؟
کیست که پیش از مرگ همسان دیو است و پس از مرگ یکی از دیوانِ ناپیدا شود.
32
اهورمزدا پاسخ داد:
مردی که با مردی کون مرزی کند یا مردی که بگذارد مردی با او کون مرزی کند، دیو است.
اوست که دیو پرست است.
اوست که همخوابه نرینه دیوان است.
اوست که همخوابه مادینه دیوان است.
اوست که ماده دیو است.
اوست که در اندرون خویش همسان دیو است.
اوست که در همه هستی خویش همسان دیو است.
اوست که پیش از مرگ همسان دیو است و پس از مرگ یکی از دیوانِ ناپیدا شود.
چنین است مردی که با مردی کون مرزی کند یا مردی که بگذارد مردی با او کون مرزی کند.”
آب کر
بسیاری از قوانین شرعی در قرآن نیست بلکه بعد اضافه شده است؛ داستان ” آب کر” نیز به احتمال قوی از آداب دین زرتشتی به اسلام راه یافته است.
در واقع چنین استکه وقتی دین یا عقیده ای در جائی متولد میشود شکلی از همان محل دارد اما پس از مهاجرتش به مناطق مختلف در مکان های جدید بر فرهنگ و آداب و سنن آنها تاثیر گذاشته و از آنها تاثیر میگیرد بهمین دلیل در نقاط مختلف به اشکال گوناگونی دیده میشود. دین اسلام نه تنها از این قاعده مستثنی نیست بلکه یکی از نمونه های واقعی این مورد است. بهمین دلیل قوانین شرعی در مناطق مختلفی که اسلام در آنجا میباشد کاملا از همدیگر متفاوت میباشند. از جمله اینها همین موضوع
” آب کر ” است که با توجه به آنچه از وندیداد آورده میشود گمان اینکه از دین زرتشتی به اسلام ایرانیان آمده باشد بسیار قوی میباشد.
فرگرد ششم بخش سوم صفحه 724
” 30
ای دادار جهان استومند! ای اشون!
دروج ((نَسو)) تا چه اندازه از آب استخری را به گند و پلیدی و ناپاکی می آلاید؟
31
اهورمزدا پاسخ داد:
شش گام در هر یک از چهار سوی.
تا هنگامی که مردار از آب برنگیرند، آن آب پاک و آشامیدنی نیست.
پس باید مردار را از استخر بیرون کشند و برزمین خشک فرو گذارند… و از آب استخر نیمی یا یک سوم یا یک چهارم یا یک پنجم را – به فراخور توانائی – بیرون کشند. پس از آن که مردار از آب گرفته شد و آب را بیرون کشیدند، بازمانده آب پاک است و ستوران و مردمان میتوانند مانند پیشتر از آن آب بیاشامند.”
توجه شود که از عمق اب نامی برده نشده است!
دوزخ و شکنجه هایش در زرتشتی
دوزخ نیز از دین زرتشتی به ادیان سامی راه یافته است. در اینجا به بررسی کامل آن پرداخته نمیشود اما چون صحبت از مجازات هاست به اندکی از مجازاتی که در دوزخ هست اشاره میشود.
فرگرد چهارم بخش سوم صفحه 700
“50
پادافره چنین گناهی در دوزخ سخت تر از هر درد و آزاری در این جهان است. این پادافره از بریدن اندام های تن آدمی با کاردهای مفرغین نیز هراس انگیز تر است.
51
پادافره چنین گناهی در دوزخ، سخت تر از هر دردی در این جهان است. این پادافره از میخ کوب کردن اندام های تن آدمی با میخ های مفرغین نیز هراس انگیزتر است.
52
پادافره چنین گناهی در دوزخ، سخت تر از هر درد و آزاری در این جهان است. این پادافره از سرنگون افگندن کسی از بلندای یک صدبالای آدمی به درون پرتگاهی نیز هراس انگیزتر است.
53
پادافره چنین گناهی در دوزخ، سخت تر از هر درد و آزاری در این جهان است. این پادافره از بردار کشیده تن آدمی نیز هراس انگیز تر است.
54
در دوزخ پادافره چنین گناهی – گناه کسیکه آگاهانه در برابر گوگرد زرین و آب بازشناسنده اَشَه اَز دُروج (( رَشن)) را گواه گیرد و مهر دروج باشد – سخت تر از هر درد و آزاری در این جهان است.”
در اینمورد نیز دیده میشود آنچه مجازاتهای جهنم میباشد از ایرانیان و یا دین زرتشتی به ادیان سامی رفته است.
چون دین زرتشتی در زمان ساسانیان که در همسایگی اعراب بودند قویترین دوران خود را میگذراند و ساسانیان نیز بعنوان کشوری قوی فرهنگش بر سایر ملل تاثیر میگذاشت بسیاری از موضوعات این دین همانند همین دوزخ و بهشت و برزخ و چینود پل ( پل صِراط)، افسانه آفرینش ( آدم و حوا) و مار و 5 نوبت نماز و 17 رکعت و بسیاری دیگر از دین زرتشتی به اسلام رفته است.
آنچه در صدر اسلام آمده برگرفته از افکار و قوانین ادیانی مانند مسیحی، یهودی، بت پرستی و زرتشتی میباشند. بهمین دلیل بعضی از قوانین برابر و بعضی دربرابر این ادیان قرار میگیرند.
اپسالا – سوئد
5 آگست 2010 14 مرداد 1389
حسن بایگان
تکمله ای بر نقد شعر!
تکمله ای بر نقد شعر
چند هفته پیش مطلبی در خصوص شعر تحت عنوان ( بررسی یک ضعف اساسی در میان ادبا و هنرمندان و آقای شفیعی کدکنی) نوشتم. اما در خصوص یک نکته مهم با این تصور که از متن فهمیده میشود و نکته ای اظهر من الشمس است توضیح کافی و لازم داده نشد که اینجا اضافه میشود.
پس از انتشار آن نوشته در چند مورد صحبتهائی با بعضی شاعران داشتم که همان اشتباه همیشگی را تکرار میکردند که: شاعر میتواند هر چه میخواهد بگوید.
از قضا در همین فاصله جلسه شب شعری در کتابخانه مرکزی شهر اپسالا برگزار شد.
در این شب شعر، انجمن قلم و انجمن شعرای اپسلا شرکت کرده بودند. در آنجا متوجه شدم تمامی اشعاری که به سوئدی خوانده شد از یک دسته خاص بود و همین نکته است که باعث سردرگمی بسیاری از شعرا و مردم عادی ( احتمالا در تمام جهان) شده است.
پس از جلسه صحبتِ اندکی با مسئولین چند انجمن شعری داشتم و در نتیجه متوجه شدم که تمامی آنها شعر را تنها از یک زاویه (همین دسته ای که در این نوشته بدان پرداخته میشود) میبینند؛ که این مسلماً نشانگر ضعفِ دیدگاه آنها بود؛ همان ضعفی که در میان ایرانیان نیز دیده میشود و باعث نوشتن آن مقاله و این یکی شد.
در میان این شعرا دوستی ایرانی هم بود که بزبان سوئدی شعر میگفت و از تحصیلات بسیار بالائی برخوردار بود. از او سئوال کردم که معادل این دسته اشعار در زبان پارسی چیست؟ پاسخ داد نداریم. در حالیکه معادل آن هست، این سئوال را از چند شاعر دیگر هم کردم و آنها نیز نمیدانستند.
نتیجه آنکه آنانیکه این نکته را میدانستند نوشته قبلی من را بسادگی متوجه شده اند؛ ولی از آنجا که ظاهراً بسیاری از شعرا( مردم عادی که دیگر جای خود را دارند) بدین نکته واقف نیستند نوشتن این تکمله ضرورت یافت.
این دسته از اشعار کدامست
انسانها تماماً و بلا استثناً دارای احساس هستند و هر کدام در موارد مختلف احساسات خود را بنوعی نشان میدهند. در این میان گروهی از مردم که طبع شعرگوئی داشته و با قواعد شعری نیز آشنا هستند در بعضی موارد که احساساتشان غلیان میکند چند کلمه ای میگویند.
جوشش این احساسات میتواند بر اثر دیدن منظره ای زیبا، چهره ای زیبا، پرواز یک پرنده، بارش باران یا برف، حرکت درختان یا هرچیز دلپذیر؛ و یا در مقابل چیزهای دلگیرمثلاً غم از دست دادن محبوب، هوای بد، مرگ یک پرنده و امثالهم باشد. حتی ممکن است شاعری در جائی قدم بزند و چیزی بی اهمیت مثلاً تکه چوبی یا امثالهم، یکباره احساسش را به غلیان بیاورد و شعری بگوید بدون اینکه هیچ منظور سیاسی، فلسفی، صوفیانه، مذهبی، رزمی ووو در نظرش باشد.
در کتب مختلف تعاریف متفاوتی برای انواع شعر( از زاویه مضمونی) ارائه شده است که به دو نمونه آن اکتفا میشود:
1 – فرهنگ اصطلاحات ادبی – واژه نامه مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی و اروپائی به شیوه تطبیقی و توضیحی؛ تالیف سیما داد، انتشارات مروارید، چاپ اول 1371 .
این نمونه باین دلیل انتحاب شد که پایه و مرجع اصلی آن متون انگلیسی بوده است.
این کتاب در مبحث شعر از چندین نوع شعر نام میبرد:
شعر آزاد- شعر پژواکی- شعر تجسمی – شعر خمری – شعر روایتی – شعر سپید – شعر شبانی – شعر غنائی یا تغزلی ( معادل لیریک انگلیسی) – شعر مابعد الطبیعه ( متافیزیک) – شعر مختلط – شعر معنی – شعر مکتب گورستان – شعر ملون – شعر مناسب – شعر نگاشتنی.
2 – فرهنگنامه ادبی فارسی، دانشنامه ادب فارسی ؛ جلد دوم اصطلاحات، موضوعات و مضامین ادب فارسی؛ به سرپرستی حسن انوشه؛ سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ اسلامی؛چاپ دوم 1381
در ذیل قسمت شعر انواع آن را از جمله زیل نام میبرد:
شعر آزاد – شعر اخلاقی – شعر انتزاعی – شعر بزمی – شعر پژواکی – شعر پهلوانی یا حماسی – شعر دشتی یا روستائی – شعر روائی – شعر سپید – شعر سره یا ناب ( پیور لیت ریچر) – شعر سنگ گور – شعر غنائی ( لیریک) – شعر کودک – شعر مرگ – شعر مصور – شعر نمایشی.
لیکن لیست ارائه شده ازجانب این دو مرجع کامل نیست مثلاً جای اشعار طنز، سیاسی و صوفیانه در آن خالی است و البته باین لیست میتوان انواع دیگری مانند اشعار مذهبی ووو را نیز افزود.
از طرف دیگر نیاز به بازرسی و دسته بندی جدید دیده میشود زیرا در تعاریفی که از این نوع اشعار داده شده تداخل در دسته ها کاملاً مشهود است. اما:
در میان این انواع اشعاری که توسط این دو کتاب ارائه شد آنچه که مورد نظر در این نوشتار است بیشتر دو نوع شعر غنائی و ناب هستند. اینها هستند که توسط شعرای ایرانی و آن شعرای سوئدی (در میان آنها افرادی از کشورهای مختلف بودند و اشعاری بزبانها مختلف نیز خوانده شد) به اشتباه بعنوان تنها نمونه شعری قلمداد میشود و فکر میکنند که تمامی اشعار بهمین دو دسته خلاصه میشود و شعرا نیز مجاز هستند هرچه را میخواهند در اشعار خود بگنجانند.
نام این دو نوع شعر بزبان انگلیسی و معادل سوئدی و پارسی آن بصورت زیر است
Lyric- Lyrik, sång textشعر غنائی
pure literature – skönlitteraturشعر ناب
شعر لیریک معادل شعر غنائی؛ و پیورلیتریچر معادل ادبیات ناب میباشد. برای شعر لیریک ( غنائی) در سوئدی معادل دیگری تقریبا بدین معنی ” نوشته برای موسیقی” آمده است که شاید معادل ” ترانه” باشد.
شعر غنائی سابقه بسیار قدیمی دارد ولی شعر ناب بر مبنای فرهنگنامه ادب پارسی ( شعر ناب ص 898) چندان قدیمی نیست، در آنجا آمده:
” ادگار آلن پو( 1809 – 1849) شاعر آمریکائی در اواسط قرن 19 میلادی آنرا پایه گذاشت و در مقاله ای تحت عنوان ” اساس شاعری” نوشت که پس از مرگش منتشر شد”.
اگر واقعاً چنین است واین نوع شعر در ایران و جهان نبوده (و یا بوده)؛ سئوالی است که بهتر است شاعران زحمتش را کشیده و بدان پاسخ بدهند. مختصر اینکه بنظر من این نوشته فرهنگنامه ادب پارسی غلط است و شعر ناب در شرق از چند هزار سال پیش وجود داشته است مثال رودکی ونیز همین مطلب توضیحی از کتاب ترجمه تاویل قرآن که در ذیل میآید.
شعر ناب هدفش تنها لذت بخشیدن به شاعر( مخصوصاً در در همان لحظه) و خواننده از طریق موسیقی و واژه ها و صور خیال میباشد. اما شعر غنائی میتواند دارای مضامین مختلفی باشد.
بنظر میرسد تقسیم بندی هائی که تا بحال ارائه شده باید تغییر یافته و به شکل جدید ومناسبی در آیند. مخصوصاً در مورد شعر ناب باید نام مناسب دیگری یافت، بنظر من نامیدن آن بصورت؛
ادبیات ناب احساسی، یا ادبیات احساسات لحظه ها، یا اشعار احساسی لحظه ای ، مناسب تر است.
زیرا باز گو کننده احساس شاعر در آن لحظه است، احساسی که ممکن است کاملاً بدور از عقل و منطق باشد و شاعر چیزهائی بگوید که با واقعیت و یا اصول انسانی مطابقت نداشته باشد. مثلاً شاعر از کشته شدن عزیزی ناراحت شده و او را مظهر خوبی و قاتل را مظهر بدی و شر بنامد درحالیکه در واقعیت برعکس باشد. یا اینکه شاعر از تاریکی وبارانی که میبارد بسیار دل آزرده باشد و بر آن لعنت بفرستد که چرا در چنان زمان و یا مکانی بلای آسمانی نازل شده است در حالیکه این باران برای کشاورزان و در اساس برای جامعه مفید و حیاتی باشد. از این دست نمونه ها بسیار میتوان آورد تا نشان داده شود که آن احساس لحظه ای که به شاعر دست میدهد حتماً درست، منطقی، معقول و یا انسانی نیست.
این دسته اشعار در ایران به نسبت سایر دسته ها مثلا اشعار صوفیانه زیاد نیست و شاید بسیار اندک باشد هر چند در دهه های اخیر تعداد آنها رو به افزایش گذاشته است. ولی در بعضی کشورها اشعار سروده شده مربوط به این دسته از سایر دسته ها بیشتر است.
در شعر( ناب احساسی) افراد میتوانند تقریباً هر تشبیهی را بکنند و البته این امری جدید نیست و از قرون بسیار دور وجود داشته است. برای ساده تر رساندن مطلب نمونه ای قدیمی آورده میشود.
کتاب ترجمه تاویل مشکل القرآن، نوشته عبدالله بن مسلم بن قتیبة الدینوری( 213 – 276 ه ق)، ترجمه محمد حسن بحری بینا باج، انتشارات آستان قدس رضوی چاپ اول 1384 .
در صفحه 242 این کتاب در باب استعاره چنین آمده است.
باب استعاره
عرب کلمه را به عاریت میگیرد و هنگامی که بین دو کلمه علاقه سببیت یا مجاورت یا شباهت وجود داشته باشد یکی را در جای دیگری قرار میدهد، بنابراین به نبات میگویند (( نَوء – ستاره)) زیرا به نظر آنان گیاه از ستاره است.
روبة بن العجاج گوید: وَ جَفٌَ انواء السحاب المرتزق
یعنی گیاه خشک شد و به (( باران)) می گویند (( آسمان))، زیرا از آسمان نازل میشود پس گفته میشود: پیوسته آسمان را لگد کردیم تا به سوی شما آمدیم.
شاعر گفته است:
اذا سق السماء بارض قوم رعیناه و ان کانو غضابا
یعنی: هرگاه آسمان در سرزمین قومی ببارد، علفها ی آن سرزمین را می چرانیم و گرچه عصبانی باشند.
و میگویند: ضحک الارض؛ (( زمین می خندد)) وقتی است که گیاه برویاند، چرا که زیبائی گیاه، و باز شدن شکوفه ها را آشکار می سازد؛ مانند کسی که میخندد و دندانش آشکار می شود، و از همین رو است که به خوشه خرما هنگامی که غلافش باز میشود، ((ضحک)) گویند، چرا که خوشه خرما برای بیننده همچون سفیدی دندان آشکار می شود و در اینحال گفته می شود: ضحک الطلعة، و همچنین گفته میشود: النور یضاحک الشمس، زیرا بهمراه خورشید دور میزند. یکی از شعرا به نام ((اعشی)) در توصیف باغی گفته است.
یضاحک الشمس منها کوکب شرق موزر بعمیم النبت مکتهل
و دیگری گفته است: ((وضحک المزن بها ثم بکی))
که منظورش از خنده ابر، شکافتن آن است به وسیله برق و منظورش از گریه ابر، باران است.
و میگویند: لقیت من فلان عرق القربة؛ یعنی سختی و مشقت، و اصلش این است که حامل مشک آب در حمل آن به زحمت می افتد تا آن که پیشانیش عرق میکند، به جای زحمت افتادن از عرق مشک به طور عاریه استفاده شده است.
و مردم میگویند: از فلانی عرق جبین دیدم، یعنی کوشش و تلاش او را مشاهده کرده و از این قبیل در کلام عرب فراوان است که اگر بخواهیم ذکر کنیم کتاب طولانی میشود و بزودی مواردی را که در کتاب آمده است یاد خواهیم کرد. و الخ
در این کتاب باب استعاره 54 صفحه است که به توضیح این نکات میپردازد.
بنظر میرسد همین مقداری که از کتاب دینوری آورده شد بخوبی توانسته باشد عمق مطلب را برساند.
نقل قول از این کتاب بدلیل قدمت آن بود تا نشان داده شود که از چند هزار سال پیش این نوع شعر احساسی ( بقول آلن پو شعر ناب) وجود داشته بطوریکه میبینیم حدود 1200 سال پیش این نوع شعر به بررسی و نقد کشیده شده است.
در میان اولین شعرای پارسی گوی بعد از اسلام نیز این نوع شعر وجود داشته مثلاً تعدادی ازاشعار رودکی دراین ردیف بوده است و مقداری هم مدح و ثنای شاهان است و بعضی در حال و هوای دیگری میباشند. شاید بسیاری از اشعار حافظ نیز در همین دسته باشند.
میدانیم که مردمان نقاط مختلف بر مبنای شرایط خود استعارات مختلفی دارند. افراد میتوانند زیبائی یار را به ماه یا چیزی دیگر، شجاعت را به شیر یاهر حیوان دیگری که در منطقه آنها هست و این خصوصیات را دارد و بهمین ترتیب برای سایر موارد تشبیهات مناسب بیاورند. تمام این نکات در ادبیات ناب احساسی امکان دارد ولی وقتی به ادبیات سیاسی، فقهی، تصوفی، طنز و انواع دیگری که در نوشته پیشین نام برده شد میرسیم باید اصطلاحات خاص آن زبان را دانست.
نباید از نظر دور داشت که حتی در همین ادبیات ناب احساسی نیز کلمات محدودیت و جایگاه ویژه دارند و بسادگی نمیتوان هر چیزی را به جای دیگری گذاشت مثلاً به جای نمونه زیبائی یا شجاعت هر چیزی را که هرکسی برای خودش تصور میکند جایگزین نماید. حتی اگر در موردی شخصی نمونه جدیدی را بکار میبرد باید با یک سری واقعیات آن دسته شعر هماهنگ باشد. مثلاً شجاعت، ترس، زیرکی، حماقت، وفاداری، زیبائی، زشتی و امثالهم در میان حیوانات هرکدام سمبلی دارند و نمیشود حیوانی را که این صفات را ندارد در جای دیگری قرار دارد.
کلام آخر:
اشعار احساسی لحظه ای، اکنون در جهان بیشترین تعداد اشعاری را که سروده میشوند را تشکیل میدهند و بهمین دلیل باعث توهم در باره معنی و مفهوم و کاربرد لغات و… در شعر میگردد. این دسته اشعار بصورت ترانه در کنار موسیقی بکار میرود و اکثرا دارای مفاهیم عشقی هستند و بسیاری هم معانی خاصی ندارند بلکه همان بیان نوعی از احساس میباشد.
علیرغم اینکه این دسته اشعار احساسی لحظه ای باعث میگردد تا افراد به اشتباه فکر کنند در شعر بکار بردن هر کلمه ای بدلخواه شاعر جایز است؛ اما چنین نیست.
البته نمیتوان جلوی نوشتن را گرفت و هر کسی میتواند و حق دارد هرچه میخواهد بدون اینکه توهینی به دیگری باشد بنویسد ولی اگر نوشته ای بی معنی و مفهوم باشد آنگاه کاربرد موقت و محدودی دارد.
تاکید اصلی نوشته حاضر آنستکه: این نوع ” شعر احساسی لحظه ای” تنها یک نمونه از انواع است و باید تفاوتهای میان انواع گوناگون شعر را دانست وازاین اشتباه بیرون آمد که شعر یعنی تنهاهمین نوع.
” شاعر احساسات لحظه ای” نباید همه چیز را بر این مبنا ببیند و در نتیجه خود را شاعر سیاسی، مذهبی، فلسفی، عرفانی، طنز وتمامی انواع دیگر شعر تصور کند. اگر چنین کرد چیزی از ادبیات و شعر نمیداند. زیرا در اساس تفاوتی میان نظم و نثر نیست و همانگونه که آنکه نثر مینویسد باید دانش یا علم آن دسته از علوم را داشته باشد شاعر نیز باید علم آن موضوعی را که میخواهد راجع بآن بنویسد داشته باشد و نباید تصور کند که در شعر اجازه دخالت و یا نظر دادن در باره تمامی موضوعات بدون داشتن دانش کافی هست. شاعرانی هم که در سایر موارد شعر میگویند باید متوجه باشند که توان شان چقدر است و در کدام مورد میتوانند شعر بگویند و در کدام مورد نمیتوانند وگرنه آنها نیز چیزی از شعر و ظرفیت شعری وظرفیت خود نمیدانند.
ژوئن 2010 خرداد 1389
اپسالا – سوئد حسن بایگان
کشتی کمک های انسانی به غزه و دانش سياسی، حقوقی، تاریخی!
کشتی کمک های انسانی به غزه و
دانش سیاسی، حقوقی، تاریخی
پس از حمله نیروهای کماندوئی مخصوص اسرائیل به کشتی های حامل کمک های انسانی به مردم محاصره شده ( زندانی ) در غزه، شخصی مطلبی نوشت که تماماً همان حرفهای اسرائیل بود و در سایت گویا به چاپ رسید.
در حالیکه حتی کسانی هم که بجرم بدترین جنایتها در زندان هستند حق ملاقات و دریافت بعضی مواد خوراکی و غیره را دارند تنها در آمریکا ( زندان گوانتانامو) و اسرائیل این حق از مردم گرفته شده است.
مردم غزه برای رهائی و تامین مواد خوراکی باید همانند موش کور در زیر زمین نقب بزنند تا بتوانند مایحتاج اولیه خود را تامین کنند.
حتی بزرگترین کشورهای دنیا که از لحاظ وسعت صد ها برابر غزه هستند نمیتوانند تمامی مایحتاج خود را تامین کنند و نیازمند سایر کشورها هستند حال چگونه باید یک منطقه ای که از شهر تهران هم کوچکتر است در حالتی محاصره شده همه چیز خودرا تامین کند.
هدف محاصره کنندگان آنستکه یا فلسطینیان سرزمین خود را ترک کنند و یا چنانچه چنین نکردند از گرسنگی، بیماری و سایر مسائل و مشکلات بمیرند تا کشور و خاک آنها را غصب کند.
در یک مقایسه میتوان گفت؛ خانه شما محاصره شده و به شما میگویند یا آنرا ترک کن و مجاناً بما واگذار تا ما در آن زندگی کنیم و یا باید از گرسنگی، بیماری و… با زجر بمیرید.
به فلسطینیان اجازه داشتن مصالح ساختمانی داده نمیشود ولی صهیونیستها بطور مدام دارند خانه سازی میکنند!!!
حال چرا با وجود این شنیع ترین اعمال طول تاریخ بشر، سایت گویا چنین نوشته ای را منتشر میکند؟ در اینجا دو مورد مطرح میشود.
1- سایت گویا با این نوشته موافق بوده و بهمین دلیل آنرا منتشر کرده است. در این صورت این سایت جهتی مشخص دارد و در خدمت اسرائیل است و دیگر نیازی نیست بخودش زحمت انتشار این نوشته و سایر نوشته های من را بدهد زیرا از وسایل ارتباط جمعی وابسته انتظار انتشار نظر مخالف نیست.
2- سایت گویا این نوشته را آگاهانه و برای اینکه نشان بدهد عده ای ایرانی وجود دارند که دل و روحشان در هوای دیگری است منتشر کرده است. در اینصورت این حرکت سایت گویا درست است ولی بشرط اینکه جواب آن را نیز چاپ بکند وگرنه آن مطلب را با همان هدفی که در بالا آمد منتشر کرده است. البته سایت گویا در چند سال اخیر از سیاست بی طرفی بیرون رفته و مقالات را کاملاً جهت دار انتخاب میکند.
میتوان شق سومی را هم در نظر گرفت اینکه سایت گویا خودش هم ندانسته چه میکند اما این یکی از بحث ما خارج است واهمیتی ندارد ونمیتوان سایت با سابقه ای مانند گویا را اینچنین دست کم گرفت.
بررسی گفتار و استدلالات اسرائیلیان
بر اساس همان شیوه همیشگی که از بردن نام امتناع میکنم اینبار نیز چنین خواهد بود مخصوصاً اینکه شخص ( نویسنده) مهم نیست بلکه آن تفکری که در میان عده ای هست و بوسیله بعضی رسانه ها پیدا و یا تقویت میشود نکته ای است که باید بدان پرداخت، وگرنه در بسیاری موارد مثلاً در فیس بوک نیروهای سازمانهای امنیتی اسرائیل، آمریکا، ایران و شاید اکثر قریب به اتفاق جهان نشسته اند و بدون اینکه عکس (اگر هم باشد واقعی نیست) و مشخصات درستی ارائه بدهند وارد مباحث میشوند و آنها را جهت میدهند و یا منحرف میکنند.
اکنون فیس بوک به محل مناسبی برای نیروهای امنیتی تبدیل شده و مخصوصا نیروی خود را روی جوانان که از تجربه بسیار اندکی برخوردارند متمرکز میکنند و هرجا هم پرسیده میشود چرا عکس و مشخصات خود را نمیگذارید با حیله تهاجمی دروغین میگویند از ترس رژیم است. این مسئله درحالی استکه حتی حزب کمونیست کارگری که از انعطاف ناپذیر ترین نیروهای ضد رژیم است تمامی نیروهایش راعلنی کرده است.
آنانیکه خارج از مجموعه امنیتی ها اما بدون مشخصات واقعی در فیس بوک هستند سیاسیون حرفه ای و استخواندار نیستند ولی ادای اینها را در می آمورند و اکثراً هم بجای حرف دقیق و استدلال منطقی به فحاشی (حتی استفاده از کلمات رکیک) میپردازند و این را دلیلی برای احتمال اعدام میشمارند!!!
بهر صورت این بحث را همین جا بسته به سراغ آن نوشته و تحلیل آن میرویم.
اولین نکته ای که آنجا آمده اشاره باین استکه اسرائیل حق داشته در مقابل حمله سرنشینان کشتی از خودش دفاع کند و اینکه حق دفاع برای پلیس در همه جای دنیا محفوظ است.
پاسخ: این استدلال اسرائیل که از زبان باصطلاح ایرانیان در میآید، از پایه غلط میباشد و یا بهتر است گفته شود کاملاً مزخرف است و گویندگان و مروجین این حرف یا نادان هستند و نمیدانند چه میگویند؛ یا میدانند و میخواهند مردم را فریب بدهند. چرا؟
همه مردم میدانند که هیچ پلیسی حق ندارد بدون اجازه دادستانی وارد حریم شخصی کسی بشود. اگر چنین بکند صاحب محل ( منزل یا محل کار یا هرجای دیگری) حق دارد او را بیرون بکند. حتی برای ورود به اماکنی هم که پلیس میداند در آنجا کارهای غیر قانونی مثلاً تولید مواد مخدر صورت میگیرد باز هم مجوز لازم میباشد.
حتی صحبت برسر این است که مامورین امنیتی کشورها نیز حق ندارند هرگونه حریمی رابشکنند و باید برای اینکار مجوز قانونی داشته باشند. بر سر این مجوز و میزان و چگونگی آن میان دول و حتی درون کشورها بحث زیادی در جریان است؛ مثلاً در خصوص حریم منازل یا حریم مکالمات تلفنی یا فیلم گرفتن بحثی جدی در کشورها در گیر است.
این مسئله را میتوان گسترش داد وصحبت های زیادی کرد ولی قرار این نوشتار به بررسی حقوقی گسترده این نکته نیست بلکه بنظر میرسد که همین اندک برای آدم های عاقلی که یک اشاره برایشان کافی است کفایت بکند، اما تنها به یکی دو نکته اشاره میشود.
اول اینکه اگر واقعه ای در جائی رخ بدهد باید پلیس همان محل وارد بشود و پلیسی ازمنطقه دیگری از شهر نمیآید.
اگر پلیس یک شهر بخواهد وارد ماجرائی بشود که در شهر دیگری رخ داده است باید هماهنگی بکند؛ مخصوصاً در کشورهائی که حکومت ایالتی دارند، پلیس هر ایالتی در صورت دخالت بدون اجازه پلیس ایالت دیگر در حوزه ماموریتش، با سختی با آنها برخورد میکند، یعنی پلیس با پلیس همان کشور درگیر میشود و حتی ممکن است آنها رابازداشت کند.
حال موضوع از این هم فراتر است. یعنی اینکه تصور کنید در ایران اتفاقی افتاده و پلیس پاکستان وارد ایران بشود و عملیات انجام بدهد.
اما در مورد کشتی های اعزامی قضیه از این هم بدتر است زیرا ارتش وارد شده، یعنی حمله نظامی.
اینجاست که گفته شد اسرائیل و کسانیکه حرفها و استدلالات آنها را تکرار میکنند یا نادان هستند یا
حقه باز و در پی انحراف افکار عمومی که امری عادی در سیاست است.
حمله به کشتی ها در آبهای بین المللی بنوعی حمله نظامی به تمامی کشورها و حقوق آنهاست.
آبهای بین المللی متعلق به تمامی مردم جهان است. آنجا که حمله صورت گرفت خانه یا آبها یا کشور اسرائیل نبود که ارتش با اجازه مقامات صاحب صلاحیت در آن منطقه به کشتی ها حمله بکنند.
مهم نیست که این آبها نزدیک ساحل ایران است یا آمریکا یا ژاپن یا اسرائیل و… هر حمله ای به
کشتی ها در آبهای بین المللی حمله به حقوق تمامی کشورهاست و تمامی آنها حق اعتراض دارند.
در صورت ادامه اینگونه اعمال اسرائیل، همانند آنچه که در آبهای نزدیک سومالی صورت گرفته هر کشوری میتوانند بگوید برای حفاظت از کشتی های خود در هر نقطه ای ناو جنگی مستقر میکند.
اگر کار بطریقی که اسرائیل انجام داد از جانب سایر کشورها هم صورت بگیرد وهرکدام در گوشه ای از جهان کشتی های سایر کشورها را متوقف و از دریا و هوا مورد تهاجم قرار بدهد آنگاه دیگر هیچ تجارتی در جهان صورت نخواهد گرفت و جهان بسوی یک هرج و مرج تمام عیار پیش خواهد رفت.
در نتیجه ادامه روش دزدی دریائی اسرئیل میتواند یک فاجعه جهانی بیافریند.
دزدی دریائی لقبی که همه جهانیان به حرکت اسرائیل داده اند با حرکت پلیس برای دفاع از منافع مردم تفاوت اساسی دارد. آنانیکه این تفاوت های ساده و اساسی را نمیدانند بهتر است اول درسهائی ابتدائی را در مکتب یاد بگیرند و بعد وارد مباحث جدی سیاسی، حقوقی، تاریخی و… بشوند.
دانستن حق و حقوق اولیه شهروندی و مخصوصا در رابطه با پلیس امری اولیه در زندگی است که شهروندان بالغ و عاقل باید بدانند.
باید یک نکته دیگر را هم یاد آور شد اینکه اسرائیل از زمان حرکت کشتی بوسیله عوامل خود لیست مسافرین را داشته (ما در همین شهر و در حول حوش خود میتوانیم حدس بزنیم کدام افراد به بهانه حمایت و… وارد جریانات و حرکات سیاسی میشوند، ولی جاسوس یا خبر چین هستند اخبار را جمع کرده ارسال میکنند) و حتما هم میدانسته بار کشتی چیست و ابداً در آن وسایل نظامی یا جنگی نیست. همچنین هنگام بارگیری کشتی خبرنگارانی از کشورهای مختلف حضور داشته فیلم برداری کرده اند.
مسخره اینجاست که نه سوئد و نه ترکیه هیچکدام در ماجراهای ارسال اسلحه بر علیه اسرائیل وارد نشده و نمیخواستند بشوند و چنین اظهار نظری از جانب مقامات اسرائیلی اوج حماقت و اتهام به این کشورها است.
همیشه گفته و نوشته ام اسرائیل و آمریکا از احمق ترین و نادان ترین کشورها هستند و سیاستهایشان بسیار آسیب پذیر وقابل پیگیری حقوقی و … است ولی آنچه باعث پیروزی آنها میشود ثروت و قدرت نظامی آنها و ضعف مخالفانشان است؛ همین حمله در آبهای بین المللی یکی از دلایل نادانی آنهاست.
برای اینکه این نکته نیز دقیق تر بررسی بشود باید دو آلترناتیو را در نظر گرفت:
1- اسرائیل همیشه احمقانه عمل میکند؛ زیرا میتوانست کمی صبر کند تا کشتی ها وارد آبهای اسرائیل شوند بعد وارد عمل بشود، در آنصورت موضوع بسیار متفاوت میشد.
2- اسرائیل حمله را هدفمند و با این منطق انجام داده که این اولین قدم برای عملکرد در آبهای بین المللی است و در مراحل بعدی این نوع اعمال را در هرکجا از این سر جهان ( ژاپن و استرالیا) گرفته تا آن سر دیگرش (آمریکا) انجام خواهد داد. اما در این محاسبه خود اشتباه زیادی کرده زیرا تمام جهان در برابرش موضع گرفتند، این نیز حماقتش را میرساند.
مسئله تجاوز یا دزدی دریائی و کشتن مردمان، زخمی کردن آنها ، آدم ربائی و شکنجه و زندانی کردن آنها با حمله ای کماندوئی و استفاده از نیروهای مخصوص امری نیست که بتوان آن را با دفاع پلیس از خود مقایسه کرد.
در صورت چنین حمله ای ازجانب هرکشوری که باشد سرنشینان کشتی ها حق دارند آنها را با هر وسیله ای بیرون کنند و نیروی مهاجم نیز بر مبنای قوانین بین المللی باید آنجا را ترک کند.
عملکرد اسرائیل نشان داد که هیچگاه برای قوانین بین المللی ارزش و احترامی قائل نیست، حال اگر سایرین در برابر چنین کشوری همان سیاست را درپیش بگیرند و برای او ارزش و اهمیتی قائل نشوند و با او به همین شیوه رفتار بکنند آنگاه چه؟.
کشتن انسانهای بیگناه در این حمله ابداً قابل توجیه نیست و اسرائیل باید در سطح جهانی مجازاتی جدی بشود و غرامتی مناسب ( بهمان میزان و شیوه که همیشه یهودیان درخواست کرده اند یعنی برمبنای محاسبات خودشان دهها میلیار دلار) بپردازند.
این سوای آن استکه مردمی که عزیزانشان را از دست داده اند خواهان محاکمه و اعدام قاتلان باشند.
در خصوص مسائل انحرافی دیگری که مطرح میشود مثلاً نشان دادن یک چاقوی معمولی بعنوان اسلحه جنگی و… ابن سخنان نیز از احمقانه ترین هاست هرکسی که اندک اطلاعی از دریانودی داشته باشد میداند که در تمای کشتی ها اینگونه سلاح ها هست و حتی در بسیاری از آنها اسلحه گرم در اختیار ناخدایان قرار دارد و این کاملاً قانونی است. اما در مجموع آنچه نشان دادند ابدا ارتباطی با سلاح جنگی و… نداشت.
سرنشینان کشتی به کماندوهای اسرائیلی حمله نکردند ولی اگر هم چنین کردند بر مبنای قوانین بین المللی حق داشته اند تا متجاوز را بیرون بکنند. اگر چنین کاری توسط کشور دیگری صورت میگرفت آیا نویسندگانی که حرفهای اسرائیل را تکرار میکنند باز هم همین حرفها را میزدند؟ مسلماً خیر.
اما مخصوصاً شیوه کشتن آن جوان آمریکائی ترک تبار که دو گلوله به صورت، دو گلوله به پا و یک گلوله در پشت دارد نشان میدهد که این کار برای دفاع نبوده بلکه ابتدا دو گلوله به پاهایش زده اند تا از پای در آید بعد که به زانو افتاد دو گلوله به سرش زدند تا کشته شود و بعد که بروی شکم افتاده یک گلوله هم به پشتش زده اند.
این کار بدون هیچ شک و تردیدی آدم کشی بدون هیچ احساس انسانی است که تنهااز گروهی جنایتکار آدمکش شستشوی مغزی شده ساخته است و نه پلیس یا ارتش.
پس معلوم میشود حمله کنندگان نیروهای ویژه ای بودند که به وحشی ترین شکلی تربیت شده اند که اگر بآنها نام حیوان بدهیم به حیوان توهین شده است بلکه این جنایات تنها از گروهی انسان نما برمیآید.
ذکر یک نکته ضروری است اینکه از پایه گذاران اصلی این حرکت همین شهر محل سکونت من
” اپسالا” میباشد و در نتیجه من تقریبا تمام سازمان دهندگان آنرا میشناسم ومیدانم که در برنامه آنها ابداً حرکت نظامی نبوده است. زمانیکه بمن پیشنهاد همراهی شد گفتم اسرئیلی ها آدم کش هستند و به کسی رحم نمیکنند جان من در همین شهر هم از دست آنها در امان نیست و در صورت همراهی حتما من را میکشند و بعد هم از من بعنوان فردی با خصوصیات فلان و بهمان بعنوان بهانه ای برای توجیه اعمال ضد بشری خود سوء استفاده میکنند. تاریخ هم نشان داد که فکر من درست بود.
جالب است گفته شود2 تن از تعداد انگشت شماری که از سوئد بهمراه کشتی رفتند یهودی بودند که یکی پزشک و دیگری هنرمندی بود متولد اسرائیل.
باید اضافه کرد که فلسطینیان با یهودیان ( و مسیحیان) خصومتی ندارند و میگویند ما با هم در یک کشور بزرگ شده همسایه دیوار بدیوار بوده ایم این صهیونیست است که به جان ما افتاده است.
در خصوص سایر مسائل مطروحه که جهت انحراف فکری ایجاد شده است. ازجمله:
چرا کشتی مواد خوراکی و بیمارستانی برای غزه ارسال میشود ولی برای بنگلادش نمیشود؟
پاسخ: دلائلش بسیار روشن است مگراینکه نویسنده بآن دلائلی که ذکر شد بخواهد چنین بنویسد.
بنگلادش یک کشور مستقل و آزاد است با دولت و… که به تمام جهان راه دارد.
بنگلادش با حدود 140 میلیون نفر جمعیت در رده هشتم جهان قرار دارد و مشکل آن جای دیگری است. تنها با توجه به جمعیت بنگلادش و تعداد فقرایش این حرف که مردمان عادی جهان همانند موضوع غزه برای آنها غذا و دارو تهیه کرده و بفرستند مسخرگی خود را بوضوح نمایان میکند. تفاوتهای اساسی میان این دو کشور بسیار فراتر از آنست که در چنین مقایساتی گنجانده بشود و بیشتر نادانی افراد را میرساند.
جالب است که این افراد خیال میکنند مسائل حقوقی، سیاسی، نظامی، جغرفیائی ووو را میدانند در حالیکه دیده میشود از کمترین ها مانند جمعیت کشورهای جهان نیز بی اطلاع هستند و نمیتوانند کمترین چیزها را ببینند. کافی بود نگاهی به اخبار گوناگون میکردند تا میدیدند صحبت بر سر حمله دریائی در آبهای بین المللی است؛ و مسئله حقوق بین المللی با حقوق پلیس محلی در دفاع از خود فرق میکند؛ آنگاه می دیدند که این حمله با چنین شرایطی از جانب تمام جهان محکوم شده و تنها آمریکا آنهم بدلایل مشخص آن را محکوم نکرد. پس کسانیکه این استدلالات را ارائه میدهند یا نادان هستند و یا آمریکائی یا اسرائیلی.
در باره مقایسه با درافور: حرفهائی که طرفدارن اسرائیل میزنند نشان میدهد که هیچ چیز از جهان نمیدانند. دارفور منطقه ای نفتخیز است که دست آمریکا در آن دخالت دارد و جنگ را دامن میزند.
درخصوص منطقه خاورمیانه و اینکه چرا وقایع این منطقه اینقدر با اهمیت است و سایر نقاط جهان نیست.
به این نکته بارها در نوشته هایم اشاره داشته ام و حتی مطلبی مستقل نوشته ام که شاید در آینده منتشر بشود. خاورمیانها قلب تپنده جهان است. اگر امروز انگلیس را نروژ یا امثالهم بر اثر حادثه ای از بین برود آنقدر در جهان تاثیر نمیگذارد که واقعه ای باندازه یک در صد آن در این منطقه رخ بدهد.
برای همین استکه ایران بصورت بالانس قدرت در جهان در آمده و اگر ایران بطرف روسیه و چین برود و یا بطرف آمریکا و اروپا دقیقاً توازن قدرت در جهان به آن طرف خواهد چرخید.
اتفاقاً از طرف دیگر بالانس قدرت در فلسطین و اینکه میان فلسطینیان و صهیونیستها کدام بتواند قدرت بلامنازع بشود به ایران و قدرتهای بزرگ جهان نیز منعکس میشود. ولی هنوز جنگ قدرت در فلسطین اشغالی درگیر است. آنانیکه از این مهم اطلاعی ندارند هیچ چیزی از سیاست نمیدانند.
در همین رابطه است که حساسیت فلسطین چند برابر میشود. فلسطین منطقه ای است که تمامی ادیان سامی ( یهودی، مسیحی و مسلمان) آن را مکانی مقدس میدانند و از هزاران سال پیش در آن جنگ بوده که اوج آن جنگهای صلیبی است.
هم اکنون نیز یک جنگ تماماً مذهبی دیگر در جهان براه افتاده که این بار آنرا یهودیان صهیونیست براه انداخته اند ولی مثل همیشه خود را مخفی کرده صحبتی از چنین جنگی و مخصوصا نقش خود نمیکنند. در این جنگ بسیاری از مسیحیان درگیر هستند. دسته ای مسیحی صهیونیست هستند که اسرائیل آنها را براه انداخته است و در مقابل آن دسته ای مسیحیانی هستند که برعلیه حاکمیت یهود بر سرزمین مقدس میباشند.
از همین اکنون بصراحت میگویم و هشدار میدهم ادامه این روند ممکن است جنگ جهانی دیگری براه بیاندازد؛ زیرا مخصوصاً مسیحیان اروپا حاضر نیستند فلسطین بطور تام تمام در اختیار یهودیان
(صهیونیست) قرار بگیرد و اگر اکنون بظاهر ساکت هستند چند دلیل دارد که مهمترین آنها قدرت مالی یهودیان و نفوذ آنها در دولتهای اروپائی و آمریکا است؛ لیکن آنها مترصد موقعیت مناسب هستند. اتفاقا ً خانم آنا لیند وزیر امور خارجه سوئد را نیز یهودیان صهیونیست بهمن دلیل ترور کردند زیرا او در عمل از فلسطین وفلسطینان حمایت میکرد.
پایان کلام:
تمامی آن نکاتی که در آن مقاله منتشره در سایت گویا آمد نشانگر موضع گیری طرفدارنه از اسرائیل است و در نهایت هم نشان میدهد که نویسنده و تمامی آنانیکه چنین نکاتی را در جاهای مختلف مطرح کرده ومیکنند یا آگاهانه از جنایت حمایت میکنند و یا از دانش سیاسی، تاریخی، جغرافیائی، مذهبی، اجتماعی و در مجموع هیچ دانش اجتماعی برخودار نیستند.
ژوئن 2010 خرداد 1389
اپسالا – سوئد
حسن بایگان
www.baygan.org
ريشه کلمه ” آغا ” و رابطه آن با آغا جری و آغا محمد خان!
کلمه ” آغا” در ایران
آغا جری یا آقاجری- آغا محمدخان یا آقا محمد خان
یک توضیح
مطلب زیر در سه مرحله نوشته شده است.
قسمت اول سال 2004 منتشر شد. قسمت دوم سال پیش و اکنون بهمراه آنها قسمت سوم ارائه میشود.
از دلایل انتشار دوباره، همین قسمت سوم استکه در ارتباط با مطلب اصلی بوده و نکات جدیدی از جمله ریشه کلمه ” آغا” که آنرا برای ” آغا محمد خان قاجار” نیز بکار بردند، میباشد و فکر میکنم خواندن آن برای بعضی ها جالب خواهد بود زیرا دهها سال است ایرانیان از اصل این نام و چگونگی آن بی اطلاع هستند.
دوست محقق عزیزی نیز توضیحی بر نوشته های قبلی من داشتند که ضمن تشکر باید بگویم همین توضیح ایشان لزوم انتشار این نوشتار را بیشتر کرد.
از طرفی در سال 2004 اینترنت اینچنین گسترده نبود؛ من نیز سایتی نداشتم و مطلب تنها در چند نشریه به چاپ رسید؛ مخصوصاً اینکه بنظر نمیرسد تعداد زیادی ایرانیان داخل کشور آنرا دیده باشند.
دیگر اینکه هنوز اشتباه در نوشتن کلمه ” آغاجری” ادامه دارد و این نکته نشان میدهد که نیاز به تصحیح اشتباه و در نتیجه انتشار دوباره این نوشته هست.
بهر حال، نوشته حاضر مطلبی تحقیقی استکه به نکات مختلف ادبی، تاریخی و جغرافیائی میپردازد و چون اینگونه مطالب کهنه نمیشوند پس اشکالی در ارسال دوباره آن ( مخصوصاً که با اضافاتی همراه است) دیده نمیشود. امید است مورد توجه قرار بگیرد.
اولین قسمت نوشته شده در سال 2004
آغاجری با “غ” است
چندی پیش در اوج مباحثی که در باره نام آغاجری در گرفته بود مطلبی نوشتم اما ظاهرا هنوز بسیاری بدان توجه نکرده اند اکنون باری دیگر باختصار توضیحاتی داده میشود:
نام آغاجری ترکیبی از “آقا” باضافه “جاری” نیست زیرا برای آن هیچگونه توضیح ادبی و یا تاریخی وجود ندارد لیکن ترکیب درست چنین میتواند باشد “آغاج” باضافه” یئرلی”. اما دلیل:
بنا براسناد تاریخی آغاجری از ایلهای قشقائی میباشد که به منطقه خوزستان مهاجرت و در آنجا سکنا گزیدند. نام آنها ترکیبی از دو کلمه ترکی است.
آغاج، که در دانشنامه دهخدا آنرا چنین توضیح داده: (ترکی چوب. درخت) فرسنگ. فرسخ.
قره آغاج، نارون پیوندی.
یئرلی: همان کلمه ایل در زبان ترکی است.
از این ترکیب نتیجه میشود که نام آن به پارسی میشود ایل چوب یا ایل درخت همانند تمامی دیگر ایلها که نامی برای خود دارند. اما این نام بمرور در میان پارسی زبانان تغییر کرد و در بهترین حالت بصورت آغاجاری تغییر شکل داد و هم اکنون شهری بدین نام در استان خوزستان وجود دارد که با همین املاء در تمامی نقشه ها نیز آمده است. اما دانشنامه دهخدا به غلط آنرا آقاجری نوشته است. متاسفانه از این اشتباهات در دانشنامه های پارسی بسیار است که پیشتر بناچار در مقاله ای با ذکر چند نمونه بدان اشاره داشتم.
در کتاب تحقیقی آقای عبدااله شهبازی بنام ” ایل ناشناخته ( پژوهشی در کوه نشینان سرخی فارس)”، نشر نی، چاپ اول 1366 ، صفحه 38 آنجا که بیک ماخذ معتبر دوران قاجاریه بنام ” فارسنامه ناصری” اثر حاج میرزا حسن حسینی فساوی، نگارش سال 1304 قمری اشاره دارد آنرا “آقاجری” مینویسد که قاعدتاً باید املاء حاج فسائی باشد و با استدلال فوق باید غلط میباشد.
کتاب؛ پیوستگی قومی و تاریخی اوغوز- ایل قشقائی ایران، قبیله (قایی – قشقائی)، پژوهش و گردآوری حسین جِدی(بایات)، انتشارات نوید شیراز، چاپ اول 1378 بخوبی موضوع را نشان میدهد و آنرا هم ” آغاج یئرلی” و ” آغاجئرلی” نوشته است.
این نام در خوزستان کاملا شناخته شده میباشد و آنرا هم با “غ” مینویسند. لیکن اگر در موردی مثلا همین آقای هاشم آغاجری نام اش در شناسنامه آقاجاری نوشته شده باشد امری شخصی است که البته از ریشه بدور افتاده و کلمه ای ابداعی بحساب میآید.
یک توضیح در این خصوص آنکه؛ روزانه در زبانهای مختلف در جهان لغات جدید ساخته میشوند. میگویند از برجسته ترین کارهای شکسپیر ساختن حدود 600 لغت جدید و البته با ارزش و ماندگار در زبان انگلیسی بود. پس تفاوت اصلی آن لغات با این یکی در آنجاست که برای آن لغاتِ ساخته شده معنی و تفسیری وجود دارد. اما اگر کسی املاء کلمه ای را عوض کند بطوریکه آنرا از معنی اصلی بدور انداخته باشد، کار خلافی انجام نداده بلکه اسمی را ساخته که ازهیچ معنی ی برخوردار نیست. یکی از دوستان نزدیک من دارای نام خانوادگی استکه خود اعتراف دارد پدرش بدون دلیل و استدلال خاصی آنرا ابداع و بر خود نهاده است.
اما در حالیکه سردرگمی ای که نوشتن نام آغاجری در جامعه ایجاد کرده بود و زمینه ای را بوجود آورده تا مسئولان و اربابان جراید و رادیو و تلویزیون به صرافت بیفتند و در راستای آشنا کردن ایرانیان با کشور وهموطنان خود اطلاعاتی تاریخی، جغرافیائی ارائه دهند؛ متاسفانه چنین نشد.
باشد تا مسئولین چنین کنند و مردم را از بند برداشتها و صحبتهای بی ریشه، عوام و کوچه بازاری رها کنند.
حسن بایگان
اپسالا – سوئد 18 ژولای 2004
قسمت دوم
اضافاتِ چند سال بعد:
چندی پس از اینکه مطلب فوق منتشر شد به سراغ کتاب جامع التواریخ رشیدالدین فضل الله همدانی رفتم. این کتاب یکی از معتبرترین منابع در خصوص مغولان است. نویسنده از بزرگان دربار مغول بوده حدود 40 سال در بالاترین پست ها خدمت میکرده وبرای نوشتن این تاریخ از منابع گوناگون و از جمله خود مغولان و چند تن چینی سود برده است. خواجه متولد قرن هفتم بود و در دهه دوم از قرن هشتم به قتل میرسد. تاریخ نگارش کتاب به نقل از نویسنده (صفحه 28 کتاب) سال 702 ه ق ، بدستور سلطان محمود غازان خان ( ص 34) میباشد.
این کتاب در 4 جلد توسط نشر البرز به تصحیح محمد روشن و مصطفی موسوی در سال 1373 ،چاپ اول، منتشر شده است.
در صفحه 54 کتاب چنین آمده است:
آغاچری
این نام در قدیم الایام نبوده، به وقتی که اقوام اُغُوز بدین ممالک آمده طایفه ای را از ایشان که یُورت در حدود بیشه ها داشته اند، بدین اسم اَغاچ ایری موسوم گردانیده اند، یعنی مرد بیشه. مانند آنکه از اقوام مُغول کسانی را که یُورت نزدیک بیشه بوده ” هُویین اِرگَان ” نام نهاده اند، یعنی قوم بیشه. والسلام.
بدین ترتیب میتوان بهترین پاسخ را با بهترین سند تاریخی بدست آورد.
فارسنامه ناصری
آقای عبدالله شهبازی مولف کتاب ” ایل ناشناخته پژوهشی در کوه نشینان سرخی فارس”، نشر نی، چاپ اول 1366 به فارسنامه ناصری اشاره ای دارد که کلمه مربوطه را به شکل ” آقاجری” نوشته است.
عبدالله شهبازی در ص 38 کتاب خود نوشته:
” فسائی در فارسنامه خود از بیست و یک ایل نام میبرد:
1- آقاجری 2- اینانلو 3… “
و در زیر نویس آمده: فارسنامه ناصری جلد دوم ص 309 – 315 .
فارسنامه ناصری توسط حاج میرزا حسن حسینی فسائی که سال 1237 در فسا متولد شده نوشته شده است. او فارسنامه را بین سالهای 1300 – 1311 بنام ناصرالدین شاه نوشته است. با توجه به تاریخ نگارش این کتاب و عنایت به آنچه در سطور بعدی میآید واشاره دارد باینکه آغاجری ها بعد از 1300 ه ق به مناطق جنوبی آمدند، پرداختن به این اشاره آقای شهبازی لازم بنظر رسید.
فارسنامه ای که من دارم به تصحیح و تحشیه دکتر منصور رستگار فسائی استاد دانشگاه شیراز است که در دو جلد توسط انتشارات امیرکبیر در سال 1382 چاپ سوم آن منتشر شده است. در ترتیب صفحه بندی آن، جلد یکم تا صفحه 866 است و جلد دوم ادامه آن صفحات تا صفحه2173 ( با ضمائم) میباشد، با مراجعه بدان نتوانستم چنین چیزی را در آن مجلد و آن صفحات پیدا کنم.
ظاهراً آنچه که در دسترس من است با منبع ایشان متفاوت است زیرا با توجه به مجلد و صفحه ای که ایشان اشاره داشتند نتوانستم اصل نوشته کلمه مربوطه را در فارسنامه پیدا کنم تا مطمئن شوم که نویسنده فارسنامه به جای ” آغاج ئیرلی” یا ” آغاجری” نوشته ” آقاجری”.
بهرصورت اصل پاسخ همان استکه نام ” آغاچ ئیرلی” درست میباشد که درگردش زبانی به
” آغاجری” تبدیل شده و ارتباطی با ” آغا بمعنی خواجه” ندارد.
نگاهی به کتابی دیگر
کتاب ” پیوستگی قومی و تاریخی اوغوز- ایل های قشقائی ایران قبیله ( قایی قشقایی )” پژوهش و گردآوری حسین جدی ( بایات)، انتشارات نوید شیراز، چاپ اول 1378 .
در جدولی که در صفحه 69 ارائه شده است چنین آورده:
نام ایل: آغاج یئرلی ( آغاجری) از طایفه افشار
در زیر نویس آورده است:
1- تیره های ایل آغاجَئرلی بعد از 1300 ه قمری که حدود 800 خانوار بوده اند تعدادی در بهبهان و آغاجاری و هفتگل ساکن شده و تعداد دیگری با تغییر نام به طایفه های داراشورلو و
بویوگ کشگول لی پیوسته اند.
2009 میلادی 1388 ه ش
اپسالا – سوئد حسن بایگان
قسمت سوم
ریشه و معنی کلمه ” آغا”
چرا لقب ( آغا) به محمد خان قاجار داده شد
کلمه ” آغا” در میان جامعه ایرانی بمعنی خواجه یا مردی استکه خایه های او را کشیده و او اخته شده باشد. در بعضی فرهنگ لغات نیز بدین معنی آمده است.
ولی در کتاب ” فرهنگ زفان گویا و جهان پویا، فرهنگ لغات فرس پنج بخشی” که در سده هشتم هجری توسط بدرالدین ابراهیم تالیف و به کوش دکتر حبیب الله طالبی از روی نسخه خطی تصحیح وچاپ اول آن توسط موسسه فرهنگی و انتشاراتی پازینه سال 1381 منتشر شده معنی دیگری برای آن قائل شده است.
در بخش هفتم که به توضیح لغات ترکی و مغولی اختصاص دارد صفحه 417 چنین آمده است:
بخش هفتم
نوعی دیگر در سخنان ترکی
…
…
آغا: برادر بزرگ
در زیر نویس کتاب چنین آمده است:
آغا: مغولی، ترکی- امات: برادر بزرگتر و سالخورده تر، رئیس بزرگ قوم. رک: اصطلاحات.
کتاب فرهنگ پنج بخشی در سده هشتم یعنی چند قرن پیش از تولد آغا محمدخان قاجار نوشته شده است و بنابراین ابداً قصدی در توجیه معنی این کلمه دیده نمیشود پس با توجه به معنی که از این کلمه ارائه شد میتوان احتمال داد که در زمان سلطنت آغا محمد خان این لقب با چنین معنی ای ( برادر بزرگ) برای احترام و بزرگداشت به او داده شده باشد.
نگاهی به دو فرهنگ لغت جدید ترکی – پارسی
در ” فرهنگ آذربایجانی فارسی ( ترکی)”، تالیف بهزاد بهزادی، انتشارات فرهنگ معاصر، چاپ دوم 1382 صفحه 102 چنین آمده است:
آغا (ا.)- 1- آقا، بزرگ، سرور. 2- روحانی، حاکم. 3- ارباب، مالک.
همچنین صفحه 103
آغاج ( ا.)- 1- درخت. 2- چوب، ترکه. 3- فرسخ، فرسنگ، معادل 6 کیلومتر.
آغاج لی (ص.)- پر دیخت، دارای چوب دستی.
در ” فرهنگ لغات فارسی- انگلیسی ترکی استانبولی رهنما”، تالیف دکتر قدیر گلکاریان، انتشارات رهنما، چاپ اول 1380 صفحه 33 برای معادل ترکی و انگلیسی آغا چنین آمده است:
آغا –
Bey, beyefendi
Eunuch( fem. of آقا used in : آغاانیس)
در این کتاب ” آغا” در ترکی به ” بای” و ” بای افندی” ترجمه شده، بای لقب بزرگان یا نوعی مقام برای بزرگان است. همچنین به ” بای افندی” نیز ترجمه کرده که تاکیدی بر بزرگی ” آغا” میباشد.
مولف در ترجمه انگلیسی از همان معنی خواجه یا اخته شده، استفاده کرده است ولی در اینجا بیشتر بنظر میرسد یک دوگانگی یا اشتباهی از طرف مولف رخ داده باشد.
با توجه به مجموعه ای که ارائه شد:
ریشه کلمه ” آغا” با ” خواجه و اخته شده” رابطه ای ندارد و باید احتمال داد که دشمنان آغا محمد خان قاجار برای تحقیر اینچنین تفسیر کرده اند.
خرداد 1389 مای 2010
اپسالا – سوئد حسن بایگان
بحثی فلسفی در شادی و خوشی!
بحثی فلسفی در شادی و خوشی
مقدمه: در این نوشتار نگاهی بسیار مختصر به دو مقوله شادی و خوشی میشود. حرفهای بسیار بیشتری میتوان در این باره نوشت لیکن بدلیل آنکه مطلب دیگری در زمینه یک ضعف بزرگ درمیان ادبا نوشتم که به شادی مربوط میشد در نتیجه لازم بود این مطلب بضمیمه آن حتی در همین حد منتشر شود با این امید که در فرصتهای آینده بیشتر بدان بپردازم.
خوشی وشادی دو مقوله مهم و اساسی در فلسفه میباشند؛ زیرا از مهمترین دلایل زندگی انسانها هستند.
زندگی بدون شادی و خوشی راه به جائی نمیبرد.
وقتی انسانی در زندگی از این دو محروم شود به جای این دو غم و حسرت جایگزین میگردد در نتیجه پس از مدتی چنانچه بهر نوعی به زندگی عادی که شادی و خوشی در آن هست باز نگردد بسرعت بطرف مرگ میرود. دلیل اصلی خودکشی بسیاری از انسانها نیز همین است.
خوشی فراتر از شادی قرار میگیرد زیرا شادی با غم و سکوت و سکون و خستگی جای عوض میکند و ممکن است در طی یکروز بارها این جابجائی صورت بگیرد ولی خوشی عمیق تر و ثابت تر است انسان در شرایط سکوت و آن لحظه ای هم که شاد نیست میتواند احساس خوشی بکند.
احساس خوشی با امید همراه است آنکه این احساس را دارد به زندگی نیز امیدوار است و تا امید دارد عمرش طبیعی طی میشود. ولی زمانیکه امید از دست رفت تمامی ارگانیسم بدن دچار سستی میشود و ضربه ای عمیق بر شیمی و فیزیک بدن وارد میگردد. هر لحظه عمر انسان در چنین شرایط روحی چندین برابر حالت عادی میشود پس سریعتر پیر شده و بسوی مرگ میرود.
انسانها حتی در سخت ترین شرایط سعی میکنند به زندگی عادی باز گردند. مثلاً در جریان جنگها که جامعه در شرایط بسیار سختی بسر میبرد و مردمان بسیاری از نزدیکانشان را از دست داده اند، نمیتوانند برای مدت زیادی دامن غم را بغل گرفته و دائم به سوگ بنشینند؛ در نتیجه مراسم شادی مختلف از جمله عروسی ها را برپا میکنند.
انسان میبایست از زندگی خود لذت ببرد، این امر شادی و خوشی ایجاد و یا آنرا تشدید میکند. آنانیکه از این امر محروم اند گرفتار غم و ناراحتی میباشند و در طولانی مدت و به نسبتِ زیادی آن، نهایت دست به خود کشی میزنند.
شادی چیزی درونی و بیرونی است، بعضی افراد ذاتاً شاد هستند و بعضی آرام و بعضی خشک و بیروح. بعضی افراد و جوامع شاد هستند و بعضی نیستند. کشوری مانند سوئد شاد نیست و بسیاری از کسانیکه سالها در این کشور زندگی کرده اند وقتی به کشوری باصطلاح گرم میروند روحیه دیگری میگیرند و خواستار تغییر محل زندگی میشوند.
همین جا یک تفاوت میان شادی و خوشی مشخص میشود. در کشوری مانند سوئد که جامعه ای شاد بحساب نمیآید نمیتوان گفت مردم خوش نیستند. بسیاری از مردم ساکن این کشور بهمین مسئله عادت کرده اند و این آرامش را دوست دارند. بعضی سوئدیها همین مقدار را هم زیاد و شلوغ دانسته برای فرار از آن به کلبه های جنگلی میروند. در این کشور 9 میلیونی، صدها هزار کلبه جنگلی وجود دارد.
آدم های شاد معمولاً شلوغ هم هستند و در مقابل آنهائیکه شاد نیستند ساکت و آرام اند ولی این آرامش و سکوت دلیل آن نیست که خوش نیستند.
جوامع شاد نیز شلوع و پر جنب و جوش است.
آدم های اهل مطالعه بدلیل اینکه ساعتهای زیادی با کتاب بسر میبرند معمولا ساکت هستند آنها
خوش ترین مردمانند و خود نیز چنین احساسی دارند زیرا از خواندن وفراگیری لذت زیادی میبرند.
شادی از بیرون نیز به انسان وارد میشود.
آن شادی که از بیرون بر انسان وارد میشود تاثیرش بر انسانها و جوامع کاملاً محسوس است، شادها شادتر و غیر شادها شاد میشوند.
خوشی
خوشی اینستکه انسان از آنچه دارد لذت ببرد و راضی باشد. خوشی با قناعت همراه است انسانهای قانع با کمترین چیز نیز خوش هستند ولی انسانهائی که بهیچ چیز قناعت نمیکنند و همواره بدنبال بیشتر در حد افراطی هستند در نتیجه خوش نیستند زیرا از آنچه دارند لذت نمیبرند. این نکته در خصوص مسائل مادی بسیار منفی است یعنی کسیکه بدنبال مادیات هیچگاه احساس سیری نمیکند همیشه ناخوش است ولی آنکه احساس سیری میکند با یک لقمه نان و زندگی در کلبه ای با کمترین امکانات خوش است و لذت میبرد.
معمولاً انسانهای خوش بیشتر شاد هستند و انسانهای ناخوش کمتر شاد و بلکه غمگین هستند.
خوشی و ناخوشی را به نوعی به سلامت و بیماری نسبت میدهند. انسانهای خوش را سالم و انسانهای ناخوش را بیمار مینامند.
هر انسانی تا حدی خوش است و همین دلیل زنده ماندن است. چنانچه کسی ابداً هیچ احساس خوشی نداشته باشد کاملاً بیمار است و دلیلی برای زنده ماندن ندارد پس ممکن است دست بخودکشی بزند.
بعضی انسانها را الکی خوش میگویند. این اصطلاحی برای آدم های کم و بیش احمق استفاده میشود.
رابطه خوشی و شادی با آزادی
خوشی و شادی واقعی باآزادی و آزادگی عجین است.
آنانیکه آزاد نیستند ولی خود را خوش وشاد می بینند میتوان سه دسته کرد.
1- از اسارت خود آگاه نیستند.
2- آدم های چندان عاقلی نیستند باصطلاح الکی خوش هستند.
3- انسانهای بسیار عاقل و منطقی هستند.
از چند هزار سال پیش که بشر خود را در گروههای مختلف متشکل کرد و در پی به اسارت در آوردن سایرین برآمد این مسئله پیش آمد. در ادوار گذشته اسارت کاملاً مشهود بود، از همه واضح تر بردگی بود و مردمان برای رهائی خود مبارزات علنی میکردند.
اما در عصر جدید مخصوصاً از چند دهه پیش نوعی از اسارت مخفی بوجود آمده که مردمان بسختی میتوانند نرده های قفس را ببینند زیرا از نوع لیزری است و با چشم غیر مسلح دیده نمیشود و عبور از آن همراه مرگ است. بنابراین مردمان از اسارت خود اطلاع ندارند در نتیجه میتوانند ( الکی) خوش و شاد هم باشند.
آنانیکه از اسارت خود مطلع میشوند دست به تلاش میزنند ولی رسیدن به آزادی راهی بسیار سخت است و باید از هفت خوان رستم گذشت و به آن نمیرسند. زیرا به تنهائی نمیتوان بدان رسید بلکه باید اکثریت وسیعی از مردم با تئوری مشخص متحد و قوی با روش جدیدی از مبارزه به جنگ این نوع جدید استعمار رفت و چون هنوز این روش شکل دقیقی بخود نگرفته و عموم مردم نیز از آن آگاه نیستند پس رسیدن به آزادی فعلاً ممکن نیست.
اما تعداد اندکی میتوانند علیرغم آگاهی به اسارت و در همین شرایط به خوشی و شادی واقعی برسند. این دسته آنهائی هستند که باین نکته اشاره شده آگاهند و بجای عزا گرفتن که حاصلی غیر از روانی شدن ندارد میپذیرند که فعلاً توان از میان بردن این استعمار را ندارند و باید مبارزه ای طولانی مدت بکنند تا عامه مردم آگاه بشوند و تشکل سیاسی مناسب ایجاد شود.
برای رسیدن باین آزادی تحمل زیاد لازم است و مبارزان باید متوجه باشند که شایداین آزادی در زمان حیات آنان بدست نیاید در اینصورت میتوانند از زندگی خود نیز لذت ببرند و این مبارزه را نیز جزو لذایذ بحساب آورده و شاد و خوش باشند.
کسانیکه در مبارزه آگاهانه و اختیاری برای آزادی دست باسلحه برده ( استعمارگران آنها را تروریست مینامند)، در کوه و بیابان و جنگل بسر میبرند از این مبارزه خود لذت میبرند و همین بدانها نیرو میدهد و از همین وضعیت نیز لذت برده و خوش هستند.
جامعه ایکه تحت سلطه و ستم است، شادی از آن رخت بر بسته و در آن احساس خوشی سخت میباشد، امید به آزادی آن را سرپا نگهمیدارد.
رابطه سلامتی جسمی با خوشی و شادی
خوشی و شادی افراد با سلامت جسمانی ارتباط دارد. شخصی که بیمار است و دائماً از آن رنج میبرد بسختی میتواند شاد و خوش باشد. اما شخص مریضی که به چیزهائی علاقه دارد و به آنها عشق میورزد میتواند در حالیکه بدلیل مریضی جسمانی قادر به زندگی کاملاً شادمانه نباشد، در زندگی خوش وامیدوار باشد ولیکن میزان این خوشی در مقایسه با سلامت کامل جسمی کمتر است.
لذت
لذت نیز در رابطه با شادی و خوشی قرار دارد. انسان میتواند از آنچه دارد بهرمقداری که باشد لذت ببرد این امر شادی و خوشی او را بیشتر میکند. کسیکه از این مورداستفاده نمیکند از شادی و خوشی خود کم میکند. انسان میتواند ساده ترین خوراک ها را با لذت بخورد، این عمل او را شاد میکند.
آنکه بهترین غذا ها را با بی میلی بخورد از آن لذت نبرده احساس خوبی ندارد.
از جانبی انسانهای شاد و خوش ازهرآنچه دارند لذت میبرند، این خود بر شادی و خوشی آنها میافزاید. انسانهای غمگین و منفی از چیزی لذت نمیبرند و یا در حدی که باید لذت نمیبرند و در نتیجه در زندگی احساس خوشی کامل یا در حد معقول نمیکنند.
شادی و خوشی واقعی و کاذب
انسانها میتوانند از شادی و خوشی واقعی لذت ببرند و یا در شرایطی نوع کاذب آنرا برای خود ایجاد کنند مثلاً با مصرف بعضی مواد.
شادی و خوشی واقعی و غیر واقعی دو گونه ایجاد میشوند:
1- توسط خود شخص.
2- توسط حکومتها.
سیستم های حاکم برای اعمال سیاست های خود دست به کارهای مختلفی میزند؛ در بعضی جوامع شادی و خوشی کاذب ایجاد میکنند تا مردم از اصل وریشه مشکلات بدور بیفتند. این کار با اجرای برنامه های مختلف تلویزیونی، نشریات و غیره انجام میگیرد.
تمامی سیستم های حاکم بر جوامع نوعی از فرهنگ را ایجاد میکنند.
ذات شادی و خوشی
آیا انسانها ذاتاً شاد و خوش هستند؟
بنظر میرسد انسانها هنگام ( لحظه) تولد از این واقعه نه شاد هستند و نه احساس خوشی دارند، زیرا از محیط راحت و آرام شکم مادر با فشار و سختی که بر مادر و او وارد میشود وارد محیط کاملاً جدیدی میشوند. شاید بهمین دلیل اولین عکس العمل همه در چنین لحظه ای گریه است.
با تمام این مسائل بنظر میرسد شادی بصورت ژنتیک در انسانها وجود دارد. کسانی آنرا بیشتر و
عده ای کمتر دارند، بهمین دلیل استکه دیده میشود میان خواهران و برادرانی که از یک پدر و مادر بوده و در شرایط یکسان بزرگ شده اند بعضی شاد و سرحال و شوخ و شنگ هستند و بعضی آرام یا اخمو و تند مزاج.
آن شرایطی که مادر در زمان بارداری دارد بر جنین و انسان آینده تاثیر میگذارد. بسته به آنکه در زمان حاملگی زن راحت و آسوده باشد و یا در بحران روحی و اضطراب بسر ببرد، حالاتش به جنین منتقل میشود و این انتقال پس از تولد و بزرگ شدن خود را نشان میدهد. این نیز میتواند دلیلی بر تفاوتهای روحی یا اخلاقی میان خواهران و برادران تنی باشد.
خوشی چیزی استکه بیشتر بمرور و بواسطه تجربه و سیستم تربیتی به انسان داده میشود. دو انسان در شرایط تقریباً صد در صد مساوی بواسطه تربیت و تفکر خاص ممکن است از شرایط خود احساس متفاوتی داشته باشند یکی خوش و شاد باشد و دیگری نباشد. در مقابل دو نفر با شرایطی کاملاً متفاوت در دو گوشه کاملاً دور از هم از شرایط خود احساس خوشی و شادی بکنند.
گفته شد روحیه شاد بصورت ژنتیک با انسان متولد میشود یا بسخن دیگر شادی در ذات انسانهاست. آیا بر همین روال شادی در ذات جامعه نیز هست؟
برای پاسخ باید دید، اساساً جوامع چگونه تشکیل میشوند و چه کسی یا چیزی آنرا تشکیل میدهد؟
پاسخ دومی ساده تر است زیرا جوامع پس از جمع شدن تعدادی انسان تشکیل میشود.
جوامع چگونه تشکیل میشوند؟ آیا همانند انسانها بیکباره از یک مرحله به مرحله دیگر میرسند یا متولد میشوند؟
پاسخ: خیر چنین نیست.
جوامع در یک مسیر رشد هستند و آنچه بعنوان ذات جوامع نامیده میشود همان فرهنگ و روحیه جوامع است. فرهنگ ها و روحیات نیز تغییر میکنند. تغییرات فرهنگی متفاوت است مثلاً در عصر حاضر با ورود صنایع و کامپیوتر فرهنگ ها سخت تحت تاثیر قرار گرفته اند و بسرعت تغییر میکنند.
مثال روشن برای تغییر در روحیه جامعه همان شرایط جنگی است، در چنین شرایطی روحیه جامعه نظامی میشود واین روحیه ای خشن است.
آیا شادی، خوشی، لذت و امثالهم گم میشوند؟
شادی، خوشی، لذت و… گم نمیشوند بلکه در شرایطی ربوده میشوند یا فرار میکنند یا از انسانها گرفته میشوند. آن استفاده ای که مردم بطور روزمره از این کلمات میکنند زمینه ای درست و دقیق دارد.
آزادی گم نمیشود آزادی را از انسان میگیرند و به جای آن اسارت را میآورند.
بر همین روال است ترم های سیاسی دیگری مانند استقلال، برابری، رفاه اجتماعی، تامین اجتماعی، آزادیهای فردی و عدالت. اینها گم نمیشوند بلکه در یک مبارزه و درگیری میان جناح های مختلف از یکی با زور یا حیله گرفته میشود و به دیگری افزوده میشود. یکی اسیر میشود ویکی اسارت میکند. یکی برده میشود و یکی برده دار. یکی فقیر میشود و یکی پولدار. یکی از رفاه اجتماعی محروم میشود و به رفاه دیگری افزوده میشود.
نکته آخر
کمی هم باید فلسفه آموخت، بویژه آنانکه با قلم و گفتار سرو کار دارند و میخواهند مطالب زیاد و مخصوصاً احساسات زیادی را منعکس کنند چنانچه چیزی از فلسفه ندانند حرفهای دقیق و منطقی و در نتیجه با ارزشی نمیزنند.
آپریل 2010 اردیبهشت 1389
اپسالا – سوئد حسن بایگان
بررسی يک ضعف اساسی در ميان ادبا و هنرمندان و آقای کدکنی!
بررسی یک ضعف اساسی در میان ادبا و هنرمندان
به بهانه شعری از آقای شفیعی کدکنی
پس از یک عمر زندگی تازه از حدود بیست سال پیش فکر کردم که شاید چیزهائی برای نوشتن داشته باشم ولی میدانستم که هنوز ضعف هائی هست که باید در این مسیر صیقل بخورد؛ پس آرام آرام شروع بنوشتن کردم. در طی این مدت تمامی تلاش را داشتم تا از درگیری های فردی و آنچه که عده ای براه میاندازند تا معروف بشوند فرار کنم. حتی در همین سال مسیحی که سازمان ملل و دولت آمریکا جوایزی را به دو ایرانی دادند مقاله ای تحت عنوان ” سن عقل، سن عقل سیاسی و سن عقل فلسفی” نوشتم و در حالیکه نقدی بر این حرکات و جوایز داده شده داشتم از ذکر نام آنها خود داری کردم چرا که خود آنها مهم نبودند، اینگونه آدم ها را بسادگی پیدا میکنند و با جوایزی ( شیرینی) ناچیز میخرند و بزرگ میکنند یا چهره میسازند برای روزی که بکار آیند؛ این ازاصول اولیه سیاست درمیان قدرتمندان مخصوصاً غربی است.
هرچند یکی از آنها را فیلسوف معرفی کردند؛ ولی اگر او فیلسوفی واقعی بود باین جوایز یا آب نبات ها که او را کودکی بیش نشان نمیداد، تسخر میزد؛ بنظر نمیرسد چنین آدمی بیشتر از یک سیاست باز یا کودکی در سیاست باشد. بر همین اساس بود که مطلب در باره ” سن عقل ” نوشته شد. از این نوع جوایز در جهان بسیار هست واز این دسته انسانها نیز زیاد پیدا میشوند پس نیازی به نامبردن و در واقع پائین آوردن سطح نوشته وبراه انداختن جدلی برای نام آوری نبود و نیست.
تنها در مواردی انگشت شمار اسم افرادی را بُردم آنهم بدلایلی ویژه. اینبار نیز که مجبور هستم از آقای شفیعی کدکنی نام ببرم باین دلیل استکه ایشان در مسائلی به حق بسیار برجسته هستند و اعمال ایشان سرمشق بسیاری از ادبا است و میان ایشان با آن دو نفری که جوایزی سیاسی گرفتند تفاوت اساسی میبینم؛ البته امیدوارم درست دیده باشم، او نیز چنین باشد و چنین هم بماند.
از آنجا که یک ضعف بزرگ و اساسی در ایران ( و شاید در جهان) وجود دارد که بیشتر دامن ادبا و هنرمندان و از جمله ایشان را گرفته، مجبور شده ام بدین شکل بدان بپردازم.
چرا این ضعف بیشتر دامن ادبا و هنرمندان را میگیرد؟
زیرا آنها در وسایل ارتباطات جمعی بیشتر از سایرین مطرح میشوند و بهمین خاطر امر بر آنها مشتبه میشود و در مسائلی هم که به آنها مربوط نیست و یا دانش کافی ندارند مداخله میکنند.
آن نکته مهم و ضعف اساسی چیست؟
برای رسیدن به آن ضعف اساسی ابتدا از آنجائی آغاز میکنم که باعث گردید بعد از چندین بار اشاره به آن ضعف در نوشته هایم، اینبار بدین شکل صریح و با نام بردن از یک شخصیت برجسته که معلم دیگران است و میبایست آن ضعف مهم را به سایرین نشان دهد ولی خود همان اشتباه را مرتکب شده و این اشتباه او میتواند دلیلی برای تکرارش توسط سایرین گردد، صحبت کنم.
چند روز پیش در فیس بوک در سایتی که نام آقای شفیعی کدکنی را داشت به شعری کوتاه از ایشان برخورد کردم که همینجا آورده میشود:
” طفلی به نام شادی
دیریست گمشده است
با چشمهای روشن براق
باگیسوان بلند به بالای آرزو
هرکس از او نشانی دارد
ما را کند خبر
این هم نشان ما
یک سو خلیج فارس
سوی دگر خزر”
هنوز اندکی از درج آن نگذشته بود که سیل به به و چه چه روانه شد. لیکن برای من عجیب بود و سئوال زیر را مطرح کردم.
” ببخشید متوجه نشدم چرا شادی طفل است؟ در حالیکه هم سن تمامی طول تاریخ بشر است و حتی در ابتدائی ترین زمانهایش با او بوده است. چرا نباید گفت انسان بزرگی گم شده است؟؟؟ اگر توضیح مختصری بفرمائید سپاسگزار میشوم؟ “
شخص دیگری ( و نه خود آقای کدکنی) پاسخ دادند: ” طفل بخاطر معصومیت و بیگناهی”.
این پاسخ با تائید و تشویق چند نفر روبرو شد و برخورد آنها پاسخی دیگر را میطلبید.
وارد این مبحث نمیشوم که چرا خود آقای کدکنی پاسخ نداد ولی چون ایشان در طی این چند روزهم پاسخ ندادند همان را پاسخ ایشان بحساب آورده و میآورم.
دراساس سئوالی که کردم فلسفی بود ولی آنها متوجه نشده بودند؛ پس چنین پاسخ دادم:
” ببخشید بنده دانش شعری ندارم و از این بابت معذرت میخواهم که جسارتی به حریم شما میشود ولی اگر بچه معصوم است چیز مهمی نیست در بزرگی باید معصوم بود، اگر این بچه بزرگ شد و از معصومیت در آمد و… چه؟ ضمناً بچه گم میشود خودش گم میشود ولی بزرگ را گم میکنند. بنظرم شما که اهل شعر هستید بهتر است در نقد شعر از این زاویه شروع کنید مخصوصاً که سیاسی باشد مانند شعرهای فروغ، سالها پیش زمانیکه یکی از نویسندگان مخالف را در فرودگاه ربودند آقایان ادبا اعتراضی نوشتند که او در فرودگاه گم شده، گفتم اگر گم شده به پلیس اطلاع بدهید پیدایش کند باید بنویسید دزدیده شده است. شادی انسانی بود صاحب کمال که از میان ما ربوده شد.”
از ابتدا مقصودم آن بود که چیزهائی مانند شادی را باید بزرگ و ارزشمند بدانیم؛ طفل، کودک یا بچه نامیدن آنها، کوچک یا تحقیر کردن آنهاست. ولیکن استدلال و پاسخ ناپخته ای که گرفتم مجبورم نمود تا جمله فوق را اضافه کنم، بعد از آن سکوتی برقرار شد. دوساعت بعد نکته دیگری بدینصورت اضافه نمودم:
” با عرض معذرت یک نکته دیگر، در اینجا آقای کدکنی کاری ادبی ارائه داده ( شعر) که در آن هدف اشاره به یک مشکل یا مسئله سیاسی است، در این راه به نکته ای فلسفی اشاره دارد. بنابراین برای ادغام این چند نکته میبایست بسیار دقیقتر بود و در این هر سه مورد تجربه داشت.”
البته جهت احترام نوشتم تجربه وگرنه مقصودم دانش،اطلاعات و تجربه بود که در همین مقاله آنرا روشن میکنم. بعد از این نوشتار یکی دو صحبت کوتاه شد که ظاهراً با توجه به کم شدن مجیزها معلوم میشد موثر واقع گردیده و مردم را کمی بفکر کردن واداشته بود.
ولی با توجه به اینکه چند نفری از اینکه نقدی بر چنین بزرگی صورت گرفته ناراحت شدند و حتی یکی از نزدیکان من او را خدا نامید، بعد از چند روز فکر کردن باین نتیجه رسیدم که میبایست آن ضعف اساسی در دانش ادبی وهنری را که دامن بزرگان این سرزمین را گرفته است بازگو کرد.
با این مقدمه به بررسی آن ضعف اساسی که باعث نگارش این مطلب شد میرسیم.
بررسی شعر بعنوان نمونه ای از ضعفی اساسی
برای بررسی آن ضعف اساسی، شعر را در نظر میگیرم. هرچند این ضعفی عمومی است و در بسیاری رشته ها وجود دارد ولی بدینصورت میتوان ضمن نشان دادن آن ضعف، از بررسی شعر فوق نیز بدور نیفتاد وسریعتر هم به نتیجه رسید.
هنر نگارشِ (نظم و نثر) از دو قسمت اصلی تشکیل شده است:
1- سبک نگارش
2- مضمون
1- سبک نگارش:
در خصوص سبک یا شیوه نگارش چنانچه نگاهی به شعر بیاندازیم دیده میشود که دارای قوانین خاصی است که آن را به دسته های مختلفی تقسیم میکند. بررسی این قسمت به بحث ما مربوط نمیشود ضمن اینکه باید صرحتاً بگویم در این خصوص دانشی ندارم و حتی یک بیت شعر هم نگفته ام و سبک های شعری و جزئیات آنرا هم نمیدانم پس در اینمورد نظری هم نمیدهم.
البته این ضعف من در نثر هم هست. زیراهیچگاه( از همان دوران طفولیت) نیروئی برای زیبائی کلام نگذاشتم بلکه رساندن مفاهیمی درست و منطقی و انسانی؛ به شکلی ساده و روان و عامه فهم؛ برایم مهم بوده و هست.
2- مضمون:
هر نوشتاری با هر سبک و روشی، در اصل برای بیان موضوع و یا مطلبی است و قصد و هدفی از بیان آن میباشد. هر نوشته ای اعم از نظم یا نثر اگر از چنان چیزی تهی باشد و یا در بیان آن موضوع شخص دانش کافی نداشته باشد، چیزی بی معنی، پوچ و بی ارزش است.
بررسی این مورد بحث اصلی این نوشتار را تشکیل میدهد.
دسته بندی مضمون ها
تمامی نوشته ها از جهت مضمون دسته بندی میشوند.
یک گروه نوشته ها خصوصی است که شامل نامه هائی عادی به اقوام و دوستان میشود. این دسته کاری ادبی یا هنری و برای عموم مردم نیست. اساساً هدف آنها رساندن پیام سلامتی و یا سایر پیام ها به افرادی مشخص است و چیزی خصوصی میباشد؛ هرچند استثناً بعضی نامه هائی خاص هستند که در آنها مقصود نویسنده بیشتر از احوال پرسی بوده و هدف رساندن بعضی پیام های عام میباشند.
اما آنچه که عمومی است و برای همه مردم نوشته میشوند:
دسته ای تاریخی است، دسته ای دینی، دسته ای عارفانه و یا صوفیانه، دسته ای عشقی، دسته ای رزمی، دسته ای سیاسی و دسته های مختلف دیگری که نیاز به نامبردن تمامی آنها نیست.
برای بیان هرکدام از این دسته های باید در آن موضوع، اطلاعات و دانش کافی یا مناسب داشت.
در میان آنها بعضی تخصصی تر از سایرین میباشند. مثلاً موارد عشقی هر چند زیر یک نام قرار میگیرند ولی خود به چند دسته و حداقل دو دسته بزرگ تقسیم میشود.
یک نوع آن استکه میان دو جنس مخالف میباشد. این نوع بسیار عام است و هر کسی میتواند چیزی
راجع به آن بگوید زیرا این عشق کم و بیش برای همه مردم جهان روی میدهد.
دیگری عشق افلاطونی یا صوفیانه است که چیز متفاوتی است و هر کسی از آن اطلاع ندارد وبسیار تخصصی میباشد.
ذکر و بررسی کوتاهی از چند نمونه شعر
اشعار گسترده یافراگیر
شاهنامه فردوسی را باید ” کتابی گسترده و فراگیر” نامید.
فردوسی محقق و دانشمندی بزرگ بود که بسیاری موضوعات تاریخی، جغرافیائی، اسطوره ای، رزمی و… را درقالب شعر بیان کرد. مسلماً او برای اینکار زحمات بسیار زیادی کشید و برای بکار بردن هر اصطلاح و یا کلمه ای (از هرکدام از موارد فوق) دقت زیادی را میبایست بخرج میداد و بنظر میرسد که چنین هم بوده زیرا کمتر محققی توانسته بر او خرده ای بگیرد. هرچند محققین در عصر جدید بعضی نکات را زیر سئوال میبرند ولی با توجه باینکه کتاب چندین قرن پیش نوشته شده و در کنار بعضی اشتباهات، بسیاری نکات مفید و مثبت وجود دارد و مجموعاً نکات مثبت و قوت آن بر ضعف ها کاملاً میچربد و آنچه هم اشتباه است اندک بوده و ریشه در جائی دیگر دارد پس این اثر از بسیاری زوایا یک شاهکار بحساب می آید. اما انتظار چنین کار عظیمی را نمیتوان از هر شاعری مخصوصاً در عصر حاضر داشت؛ دلیل این مسئله نیز در همین نوشته آمده است.
فردوسی در شاهنامه ازجمله میبایست در بیان انواع سلاح ها دقت کافی میکرد؛ آنها را میشناخت و نوع کاربرد شان را میدانست. با خواندن این کتاب میتوانیم به شیوه های جنگی، نوع سلاح ها، زرهها و سایر مسائل نظامی آنزمان پی ببریم.
در این کتاب بسیاری از آداب و رسوم دینی و فرهنگ زمان های پیشتر را نیز میتوان شناخت.
شاهنامه در مجموع کتابی است بسیار با ارزش که در بسیاری زمینه ها میتواند به کمک محققین بیاید و به ایرانیان و حتی کشورهای اطراف در شناخت تاریخ، جغرافیا و فرهنگ اشان کمکی شایان بکند؛ این کمک در مجموع بسیار وسیع تر از محدوده ملی و یا منطقه ای میباشد.
باید توجه داشت، خواندن شاهنامه فردوسی (این نوع نوشتار در میان بعضی ملل دیگر نیز وجود دارد) بسیار مشکل است و کسی میتواند آنرا بدرستی بخواند و بفهمد که با این مسائل آشنا باشد، وگرنه حتی خواندن یا تلفظ بعضی کلمات نیز برای غیر متخصصین غیر ممکن خواهد بود.
یک تفاوت عمده شاهنامه با بسیاری دیگر از کتب شعر در آنستکه این یکی بصورت کتابی مفصل نوشته شده که در نتیجه شاعر دست بازی برای ارائه بسیاری مسائل را داشته است ولی در مجموع هدف آن مشخص بوده و شاعر انحراف نرفته است.
اشعار دینی
این نوع شعردرتمامی ادیان وجود دارد. اشعار دینی یک نوع نیست بلکه برای رساندن پیام ها یا اهداف مختلف اشکال متفاوتی میگیرد بدین معنی که اشعار دینی برای مراسم و موارد مختلف متفاوت است. در بعضی ادیان این تنوع بگونه ای استکه کسی نمیتواند ازعهده تمامی آنها بخوبی برآید.
برای سرودن اشعار دینی باید دانشی ویژه از دین داشت زیرا در اینجا نیز بعضی کلمات بسیار پیچیده هستند و معانی خاص دارند شاعری که بدون این علم شعر مذهبی بگوید اشعارش بی معنی خواهد بود.
این نوع شعر در میان ادیان مختلف به صور بسیار متفاوت بیان میشود.
بهیچ وجه اشعار ادیان اسلام، مسحیت و یهودیت (هر چند اینها ریشه ای باصطلاح مشترک و سامی دارند) با هم قرابتی ندارند و اگر کسی در یکی از اینها هرچقدر هم خبره و نمونه و یا بقولی خدای آن باشد نمیتواند برای سایرین شعر بگوید زیرا اینها بایکدیگر اختلافاتی بسیار اساسی و ریشه ای دارند. حتی وقتی به تفاوت میان فِرَق مختلفِ هرکدام از این ادیان نگاهی دقیق بشود بسادگی مشخص میشود که اینها نمیتوانند برای یکدیگر شعر بگویند مگر در خصوص آن مرکز اصلی مثلاً در اسلام برای محمد و در مسیحیت برای مسیح شعر بگویند، و حتی در این خصوص نیز کار بهمین سادگی نیست. مثلاً در مورد مسیح و اینکه واقعیت وجودی او و رابطه اش با خدا چیست، میان مسیحیان اختلاف نظر است و این تفاوت عمیق دیدگاه میان آنها سبب میگردد اشعار آنها که بازگو کننده نظراتشان میباشد با یکدیگر متفاوت باشد. پس شخصی که معتقد به یکی از فرق میباشد نمیتواند شعری برای سایرین یا از زبان سایرین بگوید.
در میان مسلمانان نیز این امر بوضوح دیده میشود. آن نگاهی که شیعیان به علی ابن ابی طالب و اولادش و مخصوصاً عده ای به حسین ابن علی دارند با نگاه سنیان بسیار متفاوت است.
هیچ سنی نمیتواند همانند یک شیعیه معتقد به حسین ابن علی در مدح او شعر بگوید و برعکس آن هیچ شیعه ای در مدح معاویه و خاندان او شعر بسراید.
در میان سایر ادیان مانند زرتشتی و بودیسم و غیره نیز همین حکم صادق است.
هیچکدام از مجموعه ادیان و فِرَق موجود در جهان نمیتوانند راجع به دیگری شعری دقیق بگویند.
شعر صوفیانه
هر کسی که میخواهد شعر صوفیانه بگوید باید دانشی از صوفیگری داشته باشد. چنانچه شخصی که در این خصوص دانشی ندارد بخواهد شعری صوفیانه بگوید چیزی بسیار مزخرف و بی معنی خواهد شد. زیرا تنها کنار هم گذاشتن کلمات خواهد بود بدون اینکه دارای مفهومی باشد. حتی اگر شخصی در شعر وکنارهم گذاشتن کلمات، بزرگترین استاد ( یا بقول آن شخص خدای اینکار) باشد و اینگونه شعر صوفیانه بگوید هر چند هم از نظر سبک و ریتم دقیق و زیبا باشد لیکن از بابت بیان مطلب نه تنها صفر است بلکه دراینجا حتی میتوان از اصطلاح جبر در ریاضیات نیز استفاده کرد و گفت که منفی یا زیر صفر است.
هرگاه کسی در موردی که دانشی ندارد شعری بگوید، هر چند ممکن است بمذاق مردم عادی خوش بیاید اما از نظر اهل فن یعنی کسانیکه به عمق آن علم آشنا هستند و نکته هایش را دقیقاً پیگیری میکنند، مزخرفاتی بیشتر نیست. هیچ انسان عاقلی نباید آنگونه شعر بگوید.
این مسئله را باید تعمیم داده گفت:
هیچ آدم عاقلی نباید در موردی که دانشی ندارد چیزی بنویسید یا بگوید.
اصطلاحات صوفیانه معانی مشخصی دارند که اگر کسی بخواهد بدون داشتن دانش کافی و دقیق آنها را بکار ببرد اشعارش در نزد اهل فن بیشتر به چرندیات تشبیه میشود. این ملاک و معیار برای شعر و هر نوشتاری درست است و نه سلیقه یا پسند مردم عادی.
صوفیه نیز به فرق مختلف تقسیم میشود که هر کدام اصطلاحات خود را دارند و کسی که به این نکات آشنا نباشد و بعضی کلمات صوفیانه را اینجا و آنجا خوانده و آنها را کنار هم بگذارد وشعری بگوید چیزی بی سرو ته و هزل ارائه داده است. چند نمونه اینچنینی را در میان بعضی بزرگان دارم که در جای مناسب ارائه میشود.
متاسفانه آنانیکه خود را شاعر یا شعر شناس میدانند و به به به وچه چه میکنند غالباً به این نکته مهم توجه ندارند و با یک استدلال غلط همه چیز یک شعر را در جمله بندی خلاصه میکنند و یا فکر میکنند شاعر حق دارد هرطور بخواهد از کلمات در هر جا و موردی استفاده کند. اینها به این نکته ” هر سخن جائی وهر نکته مکانی دارد” توجه ندارند. در چنین حالتی بعضی اوقات اشعار تنها برای خود آن شاعر قابل فهم است و شاید اگر چند سالی بگذرد خودش هم مقصود خودش را از آن شعر بیاد نیاورد و نتواند آنرا توجیه و تفسیر کند.
ریشه این نوع تفکر ( شاعر حق دارد هرطور بخواهد از کلمات استفاده بکند) بیشتر در همین عدم درک درست از اشعار عرفانی و صوفیانه است. زیرا آنانیکه از عمق و ریشه فکری این شاعران اطلاعی ندارند و نمیدانند هرکدام از اصطلاحات یا کلمات دارای کدام بارعرفانی یا صوفیانه است فکر میکند که تنها زیبائی اشعار مورد نظر نویسنده بوده است و در بسیاری موارد حتی تعابیر و تفاسیر خود را بجای معانی ای که مورد نظر این دسته از عرفا و اهل طریقت بوده، قرار میدهند.
بزرگترین شاعر در نزد اکثر ایرانیان حافظ است. ولی وقتی بسیاری از مردم و ادبا و شعرا نمیدانند که او چه بود و اگر اهل طریقت بود بکدام وابسته بود و هرکلمه ای که بکار برده از دیدگاه کدام مسلکِ عرفانی و اهل طریقت بوده آنگاه در همان اوهام فرو میروند و تصور میکنند که حافظ تنها شعرهای زیبا گفته وهر طور بخواهند بر مبنای عقیده خود آن اشعار را تعبیر و تفسیر میکنند. پس در نتیجه بخود و سایرین نیز حق میدهند که بهر صورتی که میخواهند از کلمات استفاده بکنند.
بنظر من حافظ تنها از منظر یک دیدگاه خاص اهل طریقت اشعارش را نسروده بلکه در اشعار او افکار و نظرات فرق مختلف اهل طریقت مطرح میشود. شاید او بیکی از آنها نزدیکتر بوده ولی در اشعارش عقیده بسیاری از فرق را بیان میدارد در حالیکه گاه این فرق مختلف با هم نزاع داشته اند.
این مهمترین نکته برای درک اشعارحافظ است.
بررسی اشعار حافظ را به وقت دیگری میسپارم، مقداری راجع به آن نوشته ام لیکن هنوز کامل نیست.
میتوان از سعدی بعنوان نمونه ای دیگر یاد کرد. سعدی اهل طریقت بود وبهمین دلیل او را شیخ خطاب میکردند. برای فهم سعدی باید ابتدا ریشه فکری او را دانست تا بعد بتوان مطالب او را فهمید؛ هر چند نوشته های سعدی ساده و روان و عامه فهم است و بیشتر به مسائل عادی زندگی پرداخته است. نوشته های سعدی بگونه ای است که چنانچه بخواهیم یک ریشه فکری مشخص را در آن بیابیم به مشکل برخورد میکنیم زیرا داستانهائی که سعدی بیان کرده در مواردی ناقض همدیگر هستند ولی اگر از دیدی واقعی و بی طرف به آن نگریسته شود معلوم میشود که سعدی پایش روی زمین بوده و در بسیاری موارد در خصوص یک مسئله مشابه نظرات و حرکات یا عکس العمل های متفاوتی که پیش میآید را ذکر کرده است. این تناقض نشان میدهد که او از مورد خاصی جانبداری نکرده است بلکه خواسته نشان بدهد که انسانها در شرایط متفاوت عکس العمل های مختلفی در خصوص یک مسئله از خود بروز میدهند.
سنائی و امثالهم ( میتوان لیست بزرگی نوشت) که از بزرگان طریقت و تصوف بودند اشعارشان را برای اینکه فقط شعری گفته باشند نسرودند، بلکه قصد آنها بیان موضوعات معینی در قالب شعری بود. آنانیکه از این نکته بی اطلاع هستند، درهرموقعیت یا لباسی ( شاعر، نویسنده، استاد دانشگاه ووو) که باشند، با شناخت شعر و معنی و هدف آن فاصله ای بسیار زیاد و ریشه ای دارند و بهتر است اول این نکته رابشناسند و بعد در راه شعر و تفسیر شعر قدم بگذارند.
آن گروه اهل علم که منظور خود را بصورت شعر بیان کردند میتوانستند افکار خود را بصورت نثر بنویسند ولی نظم را انتخاب کردند و برای اینکار نیز دلایلی داشتند که از حیطه این بحث خارج است. بهر صورت آنان هدفمند نوشتند و کلمات و معانی آنها را میشناختند و بصورتی دقیق بکار میبردند.
اهل طریقت تاثیر بسیار زیاد و ریشه ای بر شعر پارسی زبانان گذاشتند که بررسی آن در مطالب دیگر آورده شده است. بهمین دلیل استکه به جرات باید گفت آنانیکه از این مسئله آگاه نیستند چیزی از اساس شعر پارسی نمیدانند.
اشعار فلسفی
اشعار فلسفی به نسبت سایرین آنقدر زیاد نیست. در میان فلاسفه قدیم هند و چین نمونه هائی از اشعار فلسفی هست ولی در ایران بهترین نمونه این دسته اشعار را خیام سروده است. البته خیام تنها به فلسفه هستی پرداخته است و بسیار مختصر و مفید به عدم دانش بشر در خصوص بیان هستی اشاره کرده است. سایر فلاسفه ایران نیز اشعاری دارند ولی تعداد آنها اندک است.
ابن سینا که از بزرگترین فلاسفه میباشد مقداراندکی شعر دارد ولی بیشتر نوشته های او نثراست. دلیل اصلی این مسئله چنین میتواند باشد که بحث های فلسفی پیچیده است و بیان آنها در غالب شعری هم برای فیلسوف مشکل زیادی ایجاد میکند و هم بدلیل وضعیت شعر، درک و فهم آن برای خواننده بسیار سخت تر از نثر خواهد بود.
سقراط، افلاطون، لائوتسه، کندی، ابن سینا، فارابی و در مجموع فلاسفه، دقیق تر و عمیق تراز غیر فلاسفه به موضوعاتی که میخواهند بیان کنند میپردازند. بندرت پیش میاید که فلاسفه حاشیه رفته از مسیر اصلی بدورافتاده و یا حرف های بیربط بنویسند.
فلاسفه واقعی تنها گروهی هستند که در بیشترین موضوعات صاحب دانش و نظر میباشند. هیچ گروه دیگری وسعت نظر آنها را نداشته قابل مقایسه با آنان نیست.
نگاهی کوتاه به شادی
شادی از نکات فلسفی است که باید بمعنی دقیق آن توجه داشت.
شادی از همان ابتدای زندگی بشر (صدها هزار سال پیش) با او بوده و تا آخرین روزهای زندگی یا حیات نوع بشر با او خواهد بود.
شادی حتی در میان حیوانات نیز وجود دارد. شادی بستگی به بسیاری مسائل دارد. شادی در برابر غم قرار میگیرد. غم نیز از همان تاریخ شادی برخوردار است. شادی گم شدنی نیست کما اینکه غم نیز پیدا کردنی نیست کسی بدنبال پیدا کردن غم نمیرود. شادی را از انسان میربایند و غم به انسان تحمیل میشود یا بدلیلی سراغش میآید. مرگ یک عزیز شادی را از انسان میگیرد و غم را جایگزین میکند؛ اما این غم ابدی نمیماند و بزودی شادی بهر شکلی جای آنرا میگیرد.
بررسی فلسفی ” شادی” و رابطه آن با ” خوشی” دیگر مقوله بسیار مهم فلسفی را بمانند بسیاری نکات فلسفی دیگر بصورت مفصل در دست نگارش دارم. ولی مختصری در باره شادی و خوشی در
نوشته ای دیگر همزمان ارائه میشود.
اشعار رزمی
هرروزه در گوشه ای ازجهان جنگی برپاست و مردمان آن نقاط مجبور به بیان مسائل و مشکلات خود هستند. در ایران در همین چند دهه اخیر اتفاقات زیادی افتاده است؛ اول جنگهای چریکی برعلیه رژیم شاه، بعد انقلاب، سپس جنگ داخلی و بعد جنگ با عراق ( که سومین یا چهارمین جنگ بزرگ قرن بود) و هنوز هم جنگ یا وضعیت جنگی تمام نشده است. در چنین شرایطی اشخاصی اشعار رزمی و یا سرودهائی سروده و میسرایند، اما برای اینکار باید دانش خاصی داشت.
هرچند میتوان اشعاری در کلیت گفت ولی اگر شاعر یا نویسنده ای بخواهد آنرا با سیاست بیامیزد آنگاه باید دقیق بوده و شعری ” گسترده یا فراگیر” بگوید. دراینصورت باید با همه نکات وازجمله وضعیت جامعه، حکومت، مردم و خواسته های آنها، مسائل اقتصادی، وضعیت جهان و نقش سایر دول در وضعیت اقتصادی و درگیریهای درونی کشورها؛ شرایط و موقعیت جبهه جنگ و انواع سلاح ها و کاربرد آنها و بسیاری نکات دیگر آشنا باشد. چنانچه نویسنده با این مسائل آشنا نباشد و بخواهد آنچنان بگوید، چه خواهد گفت؟ هزل!
اما اگر شاعری بخواهد تنها به جنگ بپردازد مسئله از آن گستردگی خارج شده محدوده کوچکتری خواهد داشت. لیکن در همین محدوده چنانچه شاعر بعضی نکات نظامی مثلاً تفاوت وکاربرد تپانچه، کلت و پیستول را از یکدیگر، و از طرفی با تفنگ و مسلسل و موشک در انواع و اشکال مختلف و انواع مین ها و سایر سلاح ها نداند ممکن است اشتباهات مسخره ای بکند، مثلاً بجای اینکه بگویند سرباز تفنگش را پر کرد و در جنگل بطرف دشمن حمله برد؛ بگوید، سرباز خمپاره اش را پر کرد و در جنگل بطرف دشمن حمله برد؛ در اینصورت جمله ای بی معنی و مسخره گفته که آنانیکه با سلاح آشنا هستند بسادگی به اشتباهات مضحک آن نویسنده پی برده و به آن خواهند خندید.
سرودن سرودهای ملی برای تقویت روحیه، کاری دیگر است.
دو نمونه برجسته:
اشعار هومر در ادیسه وایلیاد یکی از برجسته ترین شاهکارهای ادبی جهان است که در آن صحنه های رزم بزیبائی و دقت تمام به تصویر کشیده شده است این دو کتاب هنوز از زوایای مختلفِ اسطوره ای، تاریخی، جغرافیائی، مردم شناسی و… قابل تامل و استفاده میباشد.
کتاب حماسی مهابهارات از برجسته ترین کتب است که در آن صحنه های نبرد و سلاح ها و… و روحیات مردمان در جنگ و بعد از آن تماماً به استادی بیان شده است. این کتاب از بسیاری جهات قابل بررسی بوده از کتبی است که در بسیاری از تخصص های علوم اجتماعی در دانشگاهها باید مورد مطالعه قرار بگیرد.
ولی خصوصیتی که درباره شاهنامه و سختی درک آن گفته شد در این یکی بیشتر است و برای فهم مهابهارات باید دانش و زمینه های بسیار قوی داشت.
بدینترتیب میبینیم که از هزاران سال پیش کسانی توانسته اند با سرودن اشعاری بسیار زیبا و بدون نقص ( از حیث سبک و شیوه شعری) صحنه های نبرد را نیز با دقت بیان کنند.
این گونه بیان امکان ندارد بغیر از اینکه آنها خود دانش جنگ را داشته و در جنگ بوده باشند.
بنابراین کسانی میتوانند شعر رزمی بگویند که با این علم ( علم جنگ) آشنا باشند.
اشعار طنز
طنز نوعی از شعر است که شاعر برای گفتن آن باید بر بسیاری از مسائل حول و حوش خود احاطه داشته باشد. به تمسخر گرفتن مردم یا رژیم حاکم و یاهر چیز دیگری بدون اینکه آن را شناخته و معانی کلمات خاص را دانست به تمسخر کشیدن خود است.
عبید زاکانی که بزرگترین طنز نویس تاریخ ایران و شاید از بزرگترین ها در جهانست فرد دانشمندی بود که وقتی دید بزرگان کشور برای دانش او بدان شکل اش ارزشی قائل نیستند برای تامین معاش و به سخره گرفتن حاکمان و مردمان بد، شروع به طنز نویسی کرد. او حتی با اینکار میخواست نشان بدهد که برای فردی در سطح او چنین کارهائی آسان است. به دلیل دانش وسیع اوست که طنزهایش جاویدان مانده است.
هر تمسخری که بتواند برای مدتی انسان را بخنداند، طنزی ریشه دار و با ارزش نیست.
اشعار سیاسی
همانطور که در قسمت اشعار رزمی اشاره شد برای درک مسائل سیاسی باید بسیاری نکات داخلی و بین المللی را دانست وگرنه بسادگی به بازی گرفته شده و ممکن است آنچه که شخصی بی اطلاع بیان و یا عمل میکند کاملاً برعلیه خودش باشد.
در سیاست و نگارش سیاسی جملات و کلمات شکل و بار خاص خود را دارند و نمیتوان آنها را بهر شکلی که خواستیم بکار ببریم؛ مخصوصاً زمانیکه قرارباشد بطور گسترده بمیان مردم برود.
مثلاً در دیپلماسی خارجی میان کشورها زبان سیاسی خاصی در جریان است؛ وقتی دولتی کمی از آن عدول کند باعث بسیاری مشکلات و درگیری ها میشود. در بسیاری موارد روابط میان کشورها تنها بخاطر یک جمله بهم میخورد. در این خصوص تحقیقات دانشگاهی وسیعی صورت گرفته و کتبی نوشته شده و در آنها نمونه هائی از این مشکلات آمده است.
آنچه که پیشتر چندین بار بصورتی بسیار مودبانه و مستقیم یا غیر مستقیم خطاب به ادبا وهنرمندان گفتم این نکته بود که نباید در تخصص دیگران مداخله کرد. هرکسی کاری دارد و باید بکار خودش بپردازد.
اگر کمی چشمان خود را باز کرده با دقت به جهان حول وحوش خود نگاه کنیم میبینیم در همین عصر حاضر چه جنگها و مشکلاتی در جهان براه انداخته اند و برای آنها تنها از چند کلمه استفاده کرده اند؛ کلماتی مانند تروریست، دمکراسی، حقوق بشر ووو. پس بسادگی دیده میشود که کلمات در سیاست بسیار مهم بوده و نفوذ اشان در میان مردمان زیاد است. در مبارزات انتخاباتی که تماماً جنگ کلمات است کاندیداها تنها با انتخاب چند مورد محدود به جنگ هم میروند.
نقش کلمات در سیاست بسیار مهمتر و حساس تر از سایر موارد میباشد.
همین نکته استکه در این شعر اقای کدکنی و بسیاری دیگر از ادبا و هنرمندان رعایت نشده و نمیشود.
چرا هر کسی قدرت شعر گوئی دارد فکر میکند میتواند در هر موردی شعر بگوید؟
چرا متوجه علم و تخصص شعری و تقسیم بندی یا تفاوت میان موضوعات نیستند؟
چرا متوجه نیستند که وقتی به تفسیر اشعار حافظ، مولوی، سعدی ووو مینشینند به بسیاری از نکات توجه میکنند، ولی وقتی خود میخواهند شعری بگویند خود را از این مسئله مستثنی کرده هرکدام خدائی میشوند عالِم در همه دسته های شعری که تعدادی از آنها نام برده شد؟
آنچه باعث گردید اشاره ای به نام آقای کدکنی بکنم همین مورد بود زیرا ایشان شعری سیاسی گفت درحالیکه با ادبیات سیاسی آشنا نبود. حال هرچقدر کسانی که دانشی از این امر ندارند به به و چه چه بکنند ابداً ارزشی برای این شعر و ایشان و امثالهم ایجاد نمیکند. این بود که باعث گردید تا با نوشتن این مقاله نشان داده شود؛ هر چیزی برای خودش علم است و در شعر و نثر نیز دسته بندیهائی وجود دارد و برای نوشتن ( نظم یا نثر) باید در هر کدام از اینها دانش آنرا داشت.
بزرگترین نویسندگان نیز وقتی دانشی ازعلم سیاست ندارند نمیتوانند مطالب سیاسی بنویسند.
هیچ دولتی افراد را به صرف داشتن دانش ادبی برای نوشتن مطالب یا نامه های سیاسی انتخاب نمیکند.
آنکه بدون داشتن دانش سیاسی بخواهد مطلب یا شعر سیاسی بگوید چیزی هزل یا مضر ارائه میدهد.
اهمیت کلمه
پس از این توضیحات جای آن هست تا به اهمیت کلمه در زندگی بشر نگاهی بشود.
در انجیل یوحنا باب اول آمده:
” 1- در ابتدا کلمه بود و کلمه نزد خدا بود و کلمه خدا بود. 2- همان در ابتدا نزد خدا بود”.
این بخش انجیل بنظر بسیاری از محققین از جالبترین، شاعرانه ترین و بحث انگیزترین بخش های آن است ولی در نهایت نشانگر ارزش بالائی است که برای کلام قائل میشویم.
یک کلام محبت آمیز میتواند بسیاری از مشکلات را از بین ببرد و یک کلام تند میتواند خصومت و دشمنی و حتی جنگ بیافریند.
در میان اعراب یک شعر میتوانست کارهای زیادی بکند مثلاً جنگی براه بیاندازد یا آنرا به پایان ببرد.
پس اگر این واقعیت را پذیرفتیم، باید یاد بگیریم که برای محدوده کاری یکدیگر ارزش و احترام قائل بشویم و بدانیم که هرکاری علمی دارد.
مخصوصاً زمانیکه شخصی میخواهد با کمک تنها چند کلمه، معنی وسیعی را برساند باید کاملاً بر آن موضوعی که میخواهد بگوید عالم باشد و زبان آن را هم بداند.
در انقلابات و هر حرکت سیاسی یک شعار کوتاه سیاسی معنی بسیار وسیعی را باید برساند. این شعار میتواند اشاره اش به نکته ای اقتصادی یا اجتماعی باشد ولی در اصل از آنجا که یک حرکت سیاسی و برای اهداف سیاسی است در نهایت در آن مقطع شعاری سیاسی شناخته میشود و باید اهداف آن جریان سیاسی را باز گو کند و نباید چنان باشد که پس از بررسی و تجزیه و تحلیل به نتیجه برسند که شعار بر خلاف عقیده ومرام و خواسته های آن تشکل سیاسی مطرح کننده بوده است.
هر کاری و رشته ای زبان خود را دارد مثلاً مسائل حقوقی زبان خاص دارد و آنجا هر کلمه ای معنائی دارد که در خصوص استفاده از آن باید کمال دقت را داشت زیرا نتیجه کار وابسته بدان است.
ارجاع بعضی موارد به دادگاهها تنها بعلت کاربرد بعضی کلمات است مثلاً توهینی که شخصی بدیگری کرده یا اینکه توهینی باعث درگیری فیزیکی شده است. اتهامی که بر شخصی زده میشود میتواند بسیاری مشکلات بوجود بیاورد در حالیکه تنها کلمه بکار رفته است.
در قدیم الایام شاهان منشیانی را انتخاب میکردند که با کمترین کلمات و یا حتی اشاره و گاه با فرستادن یک چیز کوچک چیزهای زیادی را بگویند.
در قرآن حروف مقطعه کوتاهترین کلمات است که میتواند معانی بسیار زیادی را برساند. این مورد از استثنائی ترینهاست بطوریکه هنوز بسیاری محققین در جهان راجع بدانها بحثهای زیادی میکنند.
در مواردیکه نویسنده میخواهد تنها با چند کلمه، تمام یا اکثریت وسیعی از مردم، هدف او را متوجه بشوند، اگر این چند کلمه اشتباه و خارج از مضمون و معانی مورد نظر در آن زبان خاص باشند آنگاه تکلیف نوشته و نویسنده روشن است.
جالب آنکه همه متوجه مقصود این شعر آقای کدکنی شده اند؛ اما این نکته ابداً ارزشی برای شعری که یک فرد ادیب نوشته است ایجاد نمیکند بلکه برعکس است؛ زیرا اصطلاحاً میتوان گفت که کاری کوچه بازاری بحساب میآید. مردم عادی، کارهای ساده( درهرموردی) را بهتر میفهمند و میپسندند.
توضیح آنکه هر کسی بلا استثناء (دردنیای پیشرفته امروز) در امری انسانی عادی بحساب میآید زیرا هیچ کسی نیست که در تمامی امور متخصص باشد. پس عده ای در سیاست، گروهی در پزشکی یا در مهندسی یا موسیقی، نجاری و… و در هر کاری که تصورش را بکنیم، مردمان عادی بحساب میآیند.
آقای کدکنی دارای ارزشهای زیادی است وکارهای بسیار با ارزشی ارائه داده است ولی او و بسیاری دیگر از هم مسلکانش متوجه این نکته اساسی نشده اند که حتی در حرفه ای که بدان شناخته میشوند نیز دسته بندیهائی وجود دارد، درست همانند سایر رشته ها مانند پزشکی، مهندسی ووو.
در دنیا میلیونها پزشک هست، ولی همه میدانند که پزشکی به تخصص های گوناگونی تقسیم شده است، پس زمانیکه فردی چشم درد دارد سراغ دکتر حلق و بینی نمیرود اگر چنین کرد وظیفه پزشک مربوطه است تا او را به دکتر چشم راهنمائی کند. اگر پزشک متخصصی به مورد تخصصی ی دیگری دست درازی کرد، دارای اشکالی اساسی است که باید او را اصلاح کرد.
اگر هرکدام از پزشکان نیز بخواهند مطلبی پزشکی بنویسند در حیطه تخصص خود مینویسند، چشم پزشک در باره چشم و دندانپزشک درباره دندان و بهمین ترتیب.
بدنیست یک ماجرای واقعی که برای دوستی پیش آمد را متذکر شوم. ایشان که دکترا در علوم سیاسی داشت در جائی توسط شخص دیگری بعنوان دکتر معرفی میشود، یکی از آن جمع یکباره میگوید آقای دکتر ببخشید من این دندانم درد میکند. این دوست که شخص بذله گوئی است میگوید من اسهال و استفراغ معالجه میکنم و از دندان درد اطلاعی ندارم.
مثال دیگری که میتواند بهتر موضوع را روشن کند مهندس است. لقب مهندس خیلی ها را شامل میشود ولی اگر کسی مهندس کشاورزی است و بصرف اینکه لقب مهندس دارد بخواهد در رشته دیگری مثلاً الکترونیک دخالت کند کار بسیار نابخردانه ا ی انجام داده است. حتی رشته مهندسی کشاورزی به دسته های مختلفی تقسیم میشود بنابراین مهندس زراعت با ماشین آلات کشاورزی و دامپروری و… کاملاً از هم جدا و تخصص های مجزائی میشوند.
در سایر رشته های مهندسی نزدیک بهم نیز این تفاوت عمل میکند مثلاً مهندس برق و ساختمان هرچند هرکدام قسمتی از دروس یکدیگر را میخوانند ولی نمیتوانند بطور دقیق در کار یکدیگر وارد بشوند. از این نزدیکتر هم میتوان مثال آورد مثلاً مهندس پل سازی با ساختمان سازی.
فیزیک، شیمی و سایر علوم نیز بهمین ترتیب میباشند. گاه هرچند زیر یک نام قرار میگیرند ولی آنقدر از هم دور میشوند که متخصص در یکی بهیچ وجه نمیتواند در دیگری نظری بدهد.
در ادبیات نیز دسته بندی های زیادی وجود دارد.
شخصی که از مقطع معینی در دانشگاه بالاتر میرود با صدها شاخه روبرو میشود، مثلاً چنانچه ادبیات را درنظر بگیریم، باید دید ادبیات کدام کشور جهان، در کدام مقطع، کدام نویسنده، چه نوشته ای ووو.
در نویسندگی نیز این تقسیم بندی وجود دارد که مقداری از آن در سطور پیش آمد.
درحال حاضر در تمامی جهان شعرای سیاسی گو وجود دارند و وظیفه خود را با توجه به وضعیت سیاسی- اجتماعی کشور و دیدگاه خود انجام میدهند.
آدرس هم در شعر آقای کد کنی غلط بود:
در فیس بوک نوشتم این شعر آقای کدکنی تماماً بغیر از آدرس غلط بود. البته آدرس هم غلط بود لیکن برای اینکه احترامی قائل شده باشم چنین اشتباهی را کردم و در اینجا بخودم انتقاد میکنم.
فارس عربی شده پارس است و از یک ادیب که میخواهد با چند کلمه دنیائی از موضوعات را بگوید بعید است که چنین کلمه ای را بکار ببندد.
در تمام زبانهائیکه در آنها ” پ ” وجود دارد وقتی قرار است از زبان ایرانیان صحبت بشود از ” پ ” و نه ” ف ” استفاده میشود؛ میگویند زبان پارسی و کسی نمیگویند زبان فارسی مگر عربها و ملل دیگریکه با حرف ” پ” آشنا نیستند. حال چرا ما باید خودمان را الکن نشان بدهیم؟!
طنز مسئله اینکه غیر ایرانیان میگویند خلیج پارس؛ ولی خود ما میگوئیم خلیج فارس!
از آنجائیکه مخصوصاً این شعر سیاسی بود میبایست یک ادیب برجسته دقت بکند تا این چند کلمه درست باشد.
میتوان برای اصلاح اشتباهات و ضعف های بسیار زیادی که در زبان پارسی وجود دارد از همین نکات ساده و اولیه وبسیار متداول شروع کرد. من مدت چند سال است که بر روی ضعف های زبان پارسی کار کرده و دهها نکته را مشخص کرده ام که در آینده بصورت کتابی منتشر میکنم ولی همین جا ضروریست اشاره کنم که یکی از مشکلات همین بکار بردن عربی شده کلمات است که در مواردی مشکلات و سردرگمی های زیادی ایجاد میکند. مثلاً بجای قزوین و زنجان اگر صحیح و پارسی آنها بکار برود مردم دچار سردرگمی نمیشوند و ” زن جان ” یا ” زن جون” بگویند و آنرا با زن و جان از یک ریشه بدانند بلکه متوجه نام قدیمی یک منطقه بنام ” زنگان” میشوند.
اما حتی اگر تمام مردم پارسی را غلط صحبت کنند ادبا نباید تسلیم بشوند.
اساساً مسئولیت غلط صحبت کردن مردم برعهده ادبا است آنها بجای اینکه مردم را اصلاح کنند خود به گمراهی دامن میزنند و دنباله رو مردم عادی کوچه و بازار میشوند.
در تمام مدت عمرم تنها یک نفر( آقای کزازی) را دیده ام که در تلویزیون و رادیو سعی میکند درست و کتابی صحبت بکند که شایسته تحسین میباشد.
غلط مشهور نباید توجیهی برای غلط گوئی ادبا باشد؛ آنها باید صحیح کلمات را بگویند و بنویسند تا سایرین نیز یاد بگیرند. فراگیری ابتدا از شاگردان اساتید شروع شده و بهمین ترتیب به پائین ترین و یا دورترین اقشار میرسد.
بحث را بهمین مقدار محدود کرده و باز تاکید میکنم؛ مخصوصاً باید به چنین شخصیتهائی در اشعار و نوشته هایشان ( بویژه سیاسی) خرده گرفت.
امثال آقای کدکنی در ایران و جهان در رشته های مختلف کم و بیش وجود دارند، بنابراین امیدوارم این نوشته بتواند برای تمام آنانیکه در جهان بدین مسئله توجهی ندارند هشیاری بیاورد.
مقایسه ای میان دو شعر از آقای کدکنی
شعر زیبا و با مفهوم زیر ازآقای کدکنی بعد از آن یکی در فیس بوک آمد که کاملاً مقابل آن دیگریست:
” گه ملحد و گه دهری و کافر باشد
گه دشمن خلق و فتنه پرور باشد
باید بکشد عذاب تنهائی را
مردی که زعصر خود فراتر باشد”
بنظرم این شعر کاملاً درست است و مضمون را بخوبی و با درک درست از مفاهیم کلمات رسانده ونشان میدهد که ایشان در این مورد تخصص دارند. البته اگر برداشت من از این شعر درست باشد،
بنظر میرسد اشاره شاعر به مطلبی استکه از ده ها قرن پیش نیز در نوشته های اندیشمندان آمده است، آنها نوشته اند: خوب نیست انسانی خیلی بیشتر از مردمان عصر خود بداند و بسیار فراتر از آنها باشد؛ زیرا از آنجا که او را نمیفهمند او را گاهی نادان، گاهی دهری، گاهی کافر یا دشمن خلق و… میدانند و در نتیجه تنها میماند و باید از این مسئله عذاب بکشد.
نکته آخر:
نباید از افراد خدا بسازیم، هر انسانی اشتباه میکند حال کوچک یا بزرگ.
بنظرمیرسد مقصود و منظور از کار برد اصطلاح خدا در چنین مواردی آنستکه بگویند این اشخاص بسیار بزرگ هستند و در کار خود برترین و اشتباهی مرتکب نمیشوند و کسی نمیتواند بر آنها خرده ای بگیرد؛ ولی حال شاید آنانیکه خدا سازی میکنند متوجه شده باشند که خدایانشان در کجای کار ایستاده اند و چه اشتباهات پایه ای و ریشه ای مرتکب میشوند؛ و خودآنها نیز در مقامی نیستند تا تشخیص بدهند چه کسی خدای آن رشته است.
کار یک فیلسوف واقعی صاحب مکتب، بت شکنی و خدا شکنی است.
آپریل 2010 اردیبهشت 1389
اپسالا – سوئد حسن بایگان
داستان مولوی ومقايسه آن با زمان حال!
داستان مولوی و مقایسه آن با زمان حال
ضرب المثل پارسی ( کیر را دیدن کدو را ندیدن) که شهرتی تمام داشته و وِرد زبان همگان است از مثنوی معنوی جلا الدین محمد بن محمد بلخی (مولوی) براساس نسخه قونیه مکتوب به سال 677 ه ق به تصحیح نیکلسون، با شرح حال مولوی توسط استاد فروزانفر و مقدمه استاد زرین کوب انتشارات خدمات فرهنگی کرمان چاپ اول 1384 آورده میشود.
این نسخه با نسخه عکسی از روی نسخه خطی قونیه موزه مولانا، مرکز نشر دانشگاهی 1371 مقایسه و ارائه میشود.
در صفحه 714 این نسخه و صفحه 423 نسخه عکسی چنین آمده است:
” داستان آن کنیزک که با خر خاتون شهوت میراند، و او را چون بز و خرس آموخته بود شهوت راندن آدمیانه، و کدوئی در قضیب خر می کرد تا از اندازه نگذرد. خاتون بر آن وقوف یافت لکن دقیقه کدو را ندید. کنیزک را به بهانه راه کرد جایی دور و با خر جمع شد بی کدو و هلاک شد به فضیحت. کنیزک بیگاه باز آمد و نوحه کرد ای جانم و ای چشم روشنم، کیر دیدی کدو ندیدی، ذکر دیدی و آن دگر ندیدی. کُل ناقص ملعون یعنی کل نظر و فهم ناقص ملعون، و اگر ناقصانِ ظاهر جسم مرحومند، ملعون نه اند، برخوان لیس علی الاعمی حرج، نفی حرج کرد و نفی لعنت و نفی عتاب و غضب
یک کنیزک یک خری بر خود فگند از وفور شهوت و فرط گزند
آن خر نر را، به گان خو کرده بود خر جماع آدمی پی برده بود
یک کدوئی بود حیلت سازه را در نرش کردی پی اندازه را
در ذکر کردی کدو را آن عجوز تا رود نیم ذکر وقت سپوز
گر همه کیر خر اندر وی رود آن رَحِم و آن روده ها ویران شود
…
…
…
چون تفحص کرد از حال اَشَک دید خفته زیر خر آن نرگِسک
از شکاف در بدید آن حال را بس عجب آمد از آن آن زال را
خر همی گاید کنیزک را، چنان که به عقل و رَسم مردان با زنان
در حسد شد، گفت چون این ممکنست پس من اولیتر که خر ملک منست
…
…
…
بود از مستی شهوت شادمان در فرو بست و همی گفت آن زمان
یافتم خلوت، زنم از شکر بانگ رسته ام از چار دانگ و از دو دانگ
از طرب گشته بُزِ آز زن هزار در شرارِ شهوتِ خر بی قرار
چه بُزان؟ کان شهوت او را بُز گرفت بُز گرفتن گیج را نبود شگفت
میلِ شهوت کر کند دل را و کور تا نماید خر چو یوسف، نار نور
ای بسا سرمستِ نار و ناز جو خویشتن را نورِ مطلق داند او
جز مگر بنده خدا، یا جذبِ حق با رهش آرد، بگرداند ورق
تا بداند کآن خیال ناریه در طریقت نیست الا عاریه
زشتها را خوب بنماید شَرَه نیست چون شهوت بتر زآفاتِ ره
صدهزاران نام خوش را کرد ننگ صدهزاران زیرکان را کرد دنگ
چون خری را یوسفِ مصری نمود یوسفی را چون نماید آن جهود؟
بر تو سرگین را فسونش شهد کرد شهد را خود چون کند وقتِ نَبَرد
شهوت از خوردن بود، کم کن زخَور یا نکاحی کن، گریزان شو زشَر
چون بخوردی، می کشد سوی حرام دخل را خرجی بباید لاجرم
…
…
…
فعل آتش را نمی دانی تو بَرد گِردِ آتش با چنین دانش مگرد
علم دیگ و آتش ار نبود ترا از شرر نه دیگ ماند نه اَبا
آب حاضر باید و فرهنگ نیز تا پزد آن دیگ سالم در ازیز
چون ندانی دانشِ آهنگری ریش و مو سوزد چو آنجا بگذری
در فرو بست آن زن و خر درکشید شادمانه، لاجرم کیفر کشید
در میان خانه آوردش کشان خفت اندر زیر آن نر خر سِتان
هم بر آن کرسی که دید او از کنیز تا رسد در کام خود آن قحبه نیز
پا برآورد و خر اندر وی سپوخت آتشی از کیرِ خر در وی فروخت
خرمودب گشته در خاتون فُشُرد تا به خایه، در زمان خاتون بمرد
بر درید از زخم کیر خر جگر روده ها بسکُسته شد از همدگر
دم نزد، در حال آن زن جان بداد کرسی از یک سو، زن از یک سو فتاد
صحن خانه پر زخون شد، زن نگون مُرد او و برد جان ریب المَنون
مرگ بد، با صد فضیحت، ای پدر تو شهیدی دیده ای از کیرِ خر؟
تو عذاب الخِزی بشنو از نبی در چنین ننگی مکن جان را فِدی
دان که این نفس بهیمی نر خرست زیر او بودن از آن ننگین ترست
در ره نفس ار بمیری در منی تو حقیقت دان که مثل آن زنی
…
…
…
آن کنیزک می شد و می گفت آه کردی ای خاتون تو اُستا را به راه
کار بی استاد خواهی ساختن جاهلانه جان بخواهی باختن
ای زمن دزدیده علمی ناتمام ننگت آمد که بپرسی حال دام؟
…
…
…
مرغ اندر دام دانه کی خورد؟ دانه چون زهرست در دام، ار چرد
مرغ غافل میخورد دانه زدام همچو اندر دام دنیا، ای عوام
باز مرغانِ خبیرِ هوشمند کرده اند از دانه خود را خُشک بند
کاندرونِ دام، دانه زَهرُباست کور آن مرغی که در فخ دانه خواست
صاحب دام ابلهان را سر برید وآن ظریفان را به مجلس ها کشید
که از آنها گوشت می آید بکار وز ظریفان بانگ و ناله زیر و زار
پس کنیزک آمد از اشکافِ در دید خاتون را بمرده زیر خر
گفت ای خاتونِ احمق این چه بود؟ گر ترا استاد خود نقشی نمود
ظاهرش دیدی، سِرش از تو نهان اوستا ناگشته بگشادی دکان؟
کیر دیدی همچو شهد و چون خبیص آن کدو را چون ندیدی ای حریص؟
یا چو مستغرق شدی در عشق خر آن کدو پنهان بماندت از نظر؟
ظاهر صنعت بدیدی زاُستاد اوستادی برگرفتی شاد شاد؟
ای بسا زراق گولِ بی وقوف از رهِ مردان ندیده غیرِ صوف
ای بسا شوخان زاندک احتراف از شهان ناموخته جز گفت و لاف
هر یکی در کف عصا که موسی ام می دمد بر ابلهان که عیسی ام
آه از آن روزی که صدق صادقان باز خواهد از تو سنگ امتحان
آخر از استاد باقی رابپرس یا حریصان جمله کورانند و خرس
جمله جُستی، باز ماندی از همه صید گرگانند این ابله رمه
صورتی بشنیده، گشتی ترجمان بی خبر از گفتِ خود، چون طوطیان
در اینجا داستان تمام میشود ولی در داستان بعدی مولوی نیز چیزهائی است که آوردن آن بسیار آموزنده است. از آوردن توضیحات نثر نوشته برای کوتاهی کلام خوداری میشود.
طوطیی در آینه می بیند او عکسِ خود را پیشِ او آورده رو
در پسِ آیینه آن اُستا نهان حرف میگوید ادیبِ خوش زبان
طوطیک پنداشته کین گفتِ پست گفتن طوطیست کاندر آینه ست
پس زجنس خویش آموزد سخن بی خبر از مکر آن گرگِ کهن
از پس آیینه می آموزدش ور نه ناموزد جز از جنس خودش
گفت را آموخت زان مردِ هنر لیک از معنی و سرش بی خبر
از بشر بگرفت منطق یک به یک از بشر جز این چه داند طوطیک؟
همچنان در آینه جسم ولی خویش را بیند مُریدِ مُمتَلی
از پس آیینه عقل کل را کی ببیند وقت گفت و ماجرا؟
او گمان دارد که میگوید بشر وآن دگر سِرست و او زآن بی خبر
حرف آموزد، ولی سِرُ قدیم او نداند، طوطی است او، نی ندیم
هم صفیر مرغ آموزند خلق کین سخن کارِ دهان افتاد و حلق
لیک از معنیٌ مرغان بی خبر جز سلیمانِ قِرانی خوش نظر
حرفِ درویشان بسی آموختند مِنبر و محفل بدان افروختند
یا بجز آن حرفشان روزی نبود یا در آخر رحمت آمد ره نمود
در داستان اول اشاره مولوی به آنهائی است که فقط نیمی یا تنها اندکی از ماجرا را دیده یا شنیده یا میدانند ولی خود را اسُتا فرض کرده و اقدام به عمل میکنند، بدین جهت هر ضربه ای هم که بر آنها وارد بشود هزینه اش مستقیم بخود آنها باز میگردد.
مولوی در داستان دوم اشاره به آنهائی دارد که بوسیله افرادی دیگر که در پشت پرده هستند گردانندگی میشوند و حرف هائی در دهانشان گذاشته میشود که آنها تصور میکنند تراوشات فکری خود و یا دوستانشان است ولی در واقع چنین نیست؛ بلکه آنها تنها طوطی وار به تکرار حرفها میپردازند بدون اینکه مفهوم آنها را بدانند.
بنظر نمیرسد این داستانها اختراع مولوی باشند ولیکن او توانسته است آنها را بصورتی شاعرانه بیان نماید. اما چرا اولی را مولوی با این صراحت لهجه و یا چنین ادبیاتی بیان میکند؟
در ابتدا باید اشاره کنم که من نیز در مواردی با چنین صراحتی صحبت میکنم و دلیلش نیز نشان دادن کراهت موضوع با وضوح تمام میباشد، زیرا در مواردی وقتی از کلماتی دیگر استفاده میشود اهمیت یا کراهت مسئله برای اکثر شنوندگان مشخص نمیشود؛ ولی زمانیکه از این نوع کلمات استفاده میشود حالتها عوض میگردد.
حال، چرا مولوی چنین مسئله ای را با چنین زبان یا ادبیاتی بیان میکند؟ هیچ دلیلی ندارد بغیر اینکه از دست عده ای از مردمانی که ادعاهائی میکنند بدون اینکه بر امور واقف باشند خسته شده است. پس میخواهد نشان بدهد که وقتی انسان از موضوعی اطلاع کافی ندارد و با دیدن اندکی از مسئله تصور میکند همه چیز را میداند، باید منتظر ضربه ای سخت نیز باشد. در کنار آن موضوع دیگری هم پیش میآید اینکه بعضی ها بازی گردانهای اصلی هستند و درپشت پرده قرار دارند؛ ولی آنانیکه در بازی بصورت بازیچه در آمده اند و بدون اینکه از این امر آگاه باشند ادعاهای گزاف دارند، همانند مرغ نادان در دام صیاد هستند.
مرغ اندر دام دانه کی خورد؟ دانه چون زهرست در دام، ار چرد
مرغ غافل میخورد دانه زدام همچو اندر دام دنیا، ای عوام
باز مرغانِ خبیرِ هوشمند کرده اند از دانه خود را خُشک بند
کاندرونِ دام، دانه زَهرُباست کور آن مرغی که در فخ دانه خواست
در این ابیات میتوان شرایط و مردم یک کشورِ تحت سلطه استعمار را قرار داد.
طنزی نیز در دههای اخیر بر سر زبانها افتاده است بدینصورت:
در زمانهای قدیم که صنعت محدود بود صنعتکاران حرفه اشان را تنها به اولاد خود یاد میدادند.
پیر زنی بسیار فقیر به آهنگری مراجعه میکند و با خواهش بسیار میخواهد تا این صنعت را به تنها فرزندش که پسری بود یاد بدهد و او را استاد بکند. کوتاه سخن آنکه بالاخره دل آن شخص بحال پیرزن میسوزد و قبول میکند استثناً فرزند این پیرزن بیچاره را استاد بکند تا شاید این حرفه به مادر و فرزند کمک کرده از فقر و فلاکت نجات یابند. پسر روز اول سرکار میرود ولی فردای آن روز سرکار حاضر نمیشود. آهنگر نگران از وضعیت پسر به خانه پیر زن رفته و میگوید:
مادر تو خیلی اصرار داشتی تا پسرت را این حرفه بیاموزم ولی امروز پسرت نیامد آیا اتفاقی برایش رخ داده است.
پیر زن خنده کنان پاسخ میدهد: خیر، او استاد شد.
آهنگر پرسید چگونه استاد شد؟
پیر زن گفت: این که کاری ندارد، آهن را در آتش گرم میکنی؛ پهن اش میکنی میشود بیل و درازش میکنی میشود میخ، کار بهمین سادگی است.
آهنگر پاسخ میدهد: البته، او نه تنها خودش استاد شد بلکه مادرش را نیز استاد کرد.
اینها داستانهای مردم و یا حتی جوامعی هستند که با اندکی دانش از چیزی و بدون اینکه توجه کنند که بازی گردانندگان بزرگ پشت پرده چه کسانی هستند، چه میکنند و درجهان چه میگذرد حرکت میکنند.
باید دانست در سیاست نه دوست وجود دارد و نه دشمن؛ در عین حال همه دوست هستند و همه دشمن. باید چشم و گوش را باز کرد و کاملاً مواظب بود.
آن جوامع و مردمی که بدین مسائل توجه نمیکنند همان ضربه ای را میخورند که مولوی نوشته است. نباید تصور کرد آنچه او نوشته، بسیارکریه است و اتفاق نمیافتد؛ بلکه برعکس بدتراز آن اتفاق میافتد. تنها نگاهی اندک به آنچه در کشورهای جنگ زده و فقیر میگذرد نشان میدهد که چگونه بدتر از این بلا برسر مردم آمده است. چگونه میلیونها انسان بصورت مستقیم بر اثر جنگ کشته و زخمی و فلج
شده اند و میلیونها انسان دیگر براثر فقر و فلاکت به مرگ تدریجی و فروش هرچیزی که شرافت و یا کرامت انسانی است گرفتار آمده اند. وعاملین این جنایات اسم کارهایشان را میگذارند دفاع از حقوق بشر و عده ای هم طوطی وار حرف های آنها را با تحسین تکرار میکنند.
نباید فریب ترم هائی را خورد که از ” سازمانها و دستگاههای تولید فریب “ در میآیند.
ترم هائی مانند دمکراسی، حقوق بشر و… ترم هائی هستند که برای فریب افکار عمومی ساخته میشوند و در هرزمان نوعی دیگر و جدید تولید و ارائه میشود بدون اینکه استدلالات درستی برای آنها باشد و سیاسیون حرفه ای تحت تاثیر این فریبکاریها قرار گرفته مردم عادی را نیز بدنبال خود میکشند.
در همین راستا ترم های دیگری مانند استقلال، ازادی، برابری و… که مردم جهان از چند هزار سال پیش برای آن مبارزه کرده اند توسط این ” بنگاه های ایجاد انحراف فکری” بانحراف کشیده میشوند.
در نتیجه تلفیقِ این دو انحراف در مردم و جامعه، آنها بجای مبارزه برای آزادی و استقلال و توسعه کشور به طرف ترم های کاذب رفته در دام استعمار میافتد. و مرغی اسیر میشوند.
در مطالب پیشین به توضیح این ترم ها پرداخته ام و دیگر ابداً لزومی برای تکرار آنها نمی بینم. حال هر کسی در هرکجای دنیا میخواهد همان روشی را پیش بگیرد که مورد نقد مولوی بوده مختار است ولی باید بداند که سوای اینکه همیشه بیشترین تقصیر بر عهده قدرتمندان است که میخواهند مردم را درجهت منافع خود بکشانند ولی، مردم عادی نیز در حد خود مسئول و مقصرهستند و باید در هر راهی که گام میگذارند به نسبت خطری که در پیش روی دارند کسب اطلاع کنند و هر جا که فکر میکنند دانش کافی ندارند اقدامی عجولانه نکنند.
در این خصوص که دانش یا علم چیست و چگونه کسب میشود، مطلبی فلسفی نوشته ام که در فرصت مناسب ارائه میشود.
در مورد مسئله درونی کشورها مختصر اینکه؛ فقط خود این کشورها نیستند که تمام اختیارات را دارند بلکه بهمان نسبتی که کشورها ضعیف تر میشوند، در تصمیم گیری و اراده سیاسی اشان در اداره خود ضعیف تر میشوند؛ زیرا قدرتهای بزرگ میتوانند دخالت بیشتری در امور آنها بکنند.
بیائیم باین نکته فلسفی یعنی عامل درونی و برونی نگاهی بکنیم بدینترتیب که، هرچند عامل درونی تعیین کننده است و بعنوان مثال از تخم یک میوه همان میوه بدست میآید ولی شرایط خارجی هم مهم است مثلاً چنانچه میوه ای گرمسیری در مناطق سردسیر کاسته شود محصولی بدست نمیآید مگر اینکه فضای گرم مصنوعی ایجاد شود؛ دراینصورت تازمانی محصول حاصل میشود که این فضای مصنوعی وجود داشته باشد. دمکراسی، حقوق بشر و… این ترم های کاذب نیز میوه ای استکه باید دید آیا با آب و هوای جدید متناسب است و یا خیر. چنانچه مناسب این آب و هوا ( مجموعه شرایط یک جامعه) نیست و بزور فضای مصنوعی آنرا اعمال کنند (این یکی دیکتاتوری است) بمجرد برداشتن آن فضای کاذب همه چیز بهم میریزد.
در طول تاریخ قدرت میان مردم یا ملل مختلف چرخیده؛ ولی هرکدام در صدر قدرت بوده اند از هر حیله ای برای افزودن قدرت و ثروت خود استفاده کرده اند و همواره منافع خود ( و نه سایرین) را در صدر همه چیز قرار داده اند. زمانی آسوری ها، موقعی پارس ها، بعد مقدونی ها، عربها، مغولها و اکنون غربی ها قدرت برتر را درجهان دارند. در تمامی این سلطه گری ها همیشه منافع سلطه گر
( و نه منافع زیر سلطه) در صدر توجه قرار داشته است؛ پس نباید فریب سلطه گر را خورد.
اگر سلطه گران دلشان برای مردم زیر سلطه میسوخت در اولین قدم دست از سلطه گری برمیداشتند.
پس نباید فریب اشک تمساح را خورد وگرنه طعمه تمساح شدن نتیجه عمل خواهد بود.
فروردین 1389 آپریل 2010
اپسالا- سوئد حسن بایگان
نگاهی فلسفی به رابطه سياست و دروغ؛ نظرات سقراط و گزنفون
نگاهی فلسفی به رابطه سیاست با دروغ
نظرات سقراط و گزنفون
چند روز پیش یکی از دوستانی که مطلبی از من ( احتمالاً راجع به ماجرای نامزد ندا آقا سلطان) را در ایران خوانده بود نامه ای بصورت زیر برایم فرستاد. فکر کردم باید پاسخ این شخص محترم حتماً داده شود، در این افکاربودم، بنظرم آمد حرف ایشان کلی است و تعداد زیادی را در بر میگیرد و آن پاسخی هم که باید داد کلی است و میتواند مناسب افراد دیگری هم باشد پس بهتر است چنین کرد.
من ایشان را علیرغم اینکه هرگز ندیده ام دوست خطاب میکنم زیرا لطف کرده حرف یا درد دلش را خیلی ساده و مختصر، با خلوص نیت و زبانی دوستانه برایم نوشته است.
متن نامه این دوست چنین است:
سلام جناب بایگان.
ممنون از مطلبتون استفاده کردم. ولی من کلاً خودمو از سیاست دور کرده ام. حس میکنم سیاست مسمومه. تمام گروههای سیاسی متعصبن. همه میگن ما خوبیم بقیه بد. حتی اخبار هم گوش نمی دهم. حیف عمره که صرف این التهابها و استرس ها بشه. من ساز میزنم. شعر می گم. با گروهم روی موسیقی نواحی روستاها تحقیق می کنم. روی مثنوی مولانا و آثار ابن عربی کار میکنم. کنسرت میدم. زندگیم اینه. بی سیاست.
در ابتدا باید گفت که متاسفانه نظر این دوست هنرمند در خصوص آنچه که بعنوان سیاست در جهان اعمال میشود درست میباشد و اکنون قرنهاست که سیاست به چنین شکلی در آمده است؛ و تمامی تلاش من بر آن است تا سیاست را از وسیله ای برای حفظ قدرت در دست ثروتمندان به علمی برای اداره جوامع و در خدمت مردم در آورم بطوریکه سیاسیون و دولتها بصورت کارمندان واقعی مردم در آیند. چیزی که امروز در هیچ جای دنیا وجود ندارد.
برای کوتاه کردن کلام و شیرین تر شدن بحث در جهت نشان دادن اینکه از چه تاریخی سیاست با دروغ عجین بوده و در چه جوامعی دروغ بیشتر است ابتدا قسمتی از گزنفون و بعد از سقراط آورده میشود.
نصایح کامبیز پدر کورش به او در ” کورش نامه ” اثر گرنفون
گزنفون شاگرد سقراط و زندگی او در سالهای 430 تا 355 ق م بوده است.
نقل از کتاب ” کورش نامه ” نویسنده گزنفون، مترجم منوچهر نصرتی، نشر نیما آلمان، چاپ اول 2003، جلد اول صفحه 53 :
“طریق فائق آمدن بر دشمن:
1- دام گستردن
27 – برای اینکه بتوان با اطمینان بر دشمن فائق آمد، پدر، بهترین وسیله کدام است.
به خدا سوگند، این دیگر کاری کم اهمیت نیست که تو از من میپرسی. خوب بدان که برای کامیاب شدن در چنین کاری، باید دانست که چگونه باید دام گسترد، افکار خود را پنهان نمود، حیله بکار برد، فریب داد، دزدید، چپاول کرد، و بالاخره در هر موردی باید بر دشمن دست پیش و برتری داشت.
کورش ضمن خنده گفت: ” خدایا! چه میگوئی، پدر؟ چه نوع انسانی باشم؟
چنین مردی فرزندم، یعنی هم درست ترین و هم محترم ترین از لحاظ قوانین خواهی بود.
28 – پس چگونه است که ، وقتی ما کودک و نوجوان بودیم، شما به ما خلاف آن را می آموزیدید؟
هه! سوگند به خدا، هنوز هم امروز به دوستان و همشهریان یاد آور میشویم؛ ولی، برای اینکه بتوانید در موقعیتی قرابگیرید که به دشمن آسیب برسانید، شما خیلی از عملیات نادرست را یاد میگرفتید، مگر تو نمیدانی
نه من بهر حال، پدر.
پس چرا یاد می گرفتی که تیراندازی و نیزه پرتاب کنی، و با کلک و نیرنگ گراز بگیری، چه از طریق به تور و چه از طریق به چاله انداختن، و آهو ها را از طریق و تله و کمند صید کنی؟ پس چرا با شیرها و خرس ها و پلنگ ها، در یک نبرد برابر، مقابله نمی کردید، ولی برای از پای در آوردن آنها، سعی میکردید که همیشه در یک موقعیت برتری قرار داشته باشید؟ نمیدانی که تمام اینها عملیات نادرست، کلک و نیرنگ، حیله های برتری زشت و نادرست است؟
29- آری به خدا. البته با حیوانات؛ ولی با انسان ها، اگر من حتی این حالت را می داشتم که میخواستم یک نفر را گول بزنم، می دانم که ضربه شدیدی دریافت می کردم.
همچنین، من فکر می کنم که ما به شمااجازه نمی دادیم که به یک انسان تیراندازی کنید یا نیزه پرتاب کنید؛ ما به شما یاد می دادیم که هدفی را نشانه گیری کنید و بزنید، البته نه این که به دوستان ما آسیبی برسانید. بلکه در میدان جنگ، دشمن را ازپای در آورید.”
پدر کورش نصایح دیگری نیز در همین روابط باو میکند که برای کوتاهی کلام از ذکر آنها خودداری میشود.
یک توضیح الزامی است؛ اینکه در تمامی متن اصلی کتاب همواره نوشته ها پشت سرهم آمده ولی چون نقل قول آن بهمان صورت برای خواننده ای که ابتدا به ساکن میخواهد یک تکه از آنرا بخواند بسیار سخت خواهد بود بنابراین سخنان پدر و پسر در اینجا تفکیک و ارائه شد.
همچنین برای اینکه درک موضوع ممکن شود باید توضیحی در خصوص این داستان داد.
مطابق این کتاب پارس ها فرزندان خود را از همان سنین اولیه کودکی به دورههای آموزشی گوناگونی میفرستادند که چند مرحله سنی را طی میکرد تا اینکه نهایت در سن 50 سالگی قدیمی به حساب میآمدند و به کارهای دیگر از جمله آموزش جوان ترها میپرداختند.
مادر کورش دختر پادشاه ماد بود و پس از مرگ او پسرش سیاکسار که دائی کورش بود شاه میشود.
در این دوران آشوری ها و کلدانیان آماده جنگ یا حمله به سرزمین ماد میشوند. سیاکسار از پدر کورش کمک میخواهد و او نیز کورش را روانه میکند. از این مرحله کار یا زندگی جنگی- سیاسی کورش شروع میشود و بهمین دلیل پدر برای اینکه آخرین ومهمترین نصایح یا واقعیات را برای او توضیح دهد بهمراه او تا آخرین نقطه سرزمین خود( پارس) کورش را همراهی میکند.
پدر در این سفر نکاتی را برای کورش میگوید که او ابداً تا آنموقع نمیدانست. کورش نیز سئولاتی را که برایش پیش میآمد مطرح میکرد تا پدر آنها را برایش روشن کند. شاید تمامی این نکات بصورت رازی در سیاست بوده که نمیبایست تا آخرین لحظه برای کسی باز گو میشد.
همانطور که دیده میشود پدر کورش تنها در آخرین لحظاتی که میبایست پسرش را با خودش و به اتکای نیروی خودش باقی بگذارد او را از این اسرار مطلع میکند و یکی از مهمترین اسرار همین شیوه سیاسی یعنی دروغ و حیله، پنهان کردن افکار خود، دزدی و چپاول است.
شیوه و زمان بیان این نکات نشان میدهد که هیچ کسی ( حتی ولیعهد) نمیبایست پی میبُرد که شاه دروغ میگوید و حیله بکار میبَرد بلکه همه باید بر این باور میبودند که شاه و در مجموع دستگاه حکومتی در اوج راستگوئی و درستی میباشد. ظاهراً افشای این راز تنها در مواقع ضروری، برای افرادی خاص و در سنینی خاص بوده است.
در کورش نامه آمده که بیشترین درسی که به کودکان و نوجوانان و جوانان در دورههای مختلفِ آموزشی داده میشد قضاوت و عدالت بوده است.
نگاهی به میزان بزرگی دروغ
چون هدف تنها بررسی دروغ گوئی در سیاست است بنابراین از بررسی گسترده دروغ گوئی، ریشه ها و جوانب وسیع آن اجتناب میشود.
هر شخصی با نگاهی هرچند سطحی به دورانها ی مختلف رشد خود میبیند که در دوران کودکی
دروغ هائی برای منافع خود گفته ولی آنها بسیار کوچک و در حد آن چیزهائی بوده که در اطراف خود میدیده مثلاً برای مقداری خوراکی یا شیرینی یا اسباب بازی. البته ممکن است دروغ های دیگری هم مثلاً برای حفظ دیگران از تنبیه گفته باشد.
در سنین بالاتر میزان دید و منافع بالاتر رفته و بهمین نسبت دروغ ها نیز بزرگتر میشوند تا جائیکه برای مقداری پول یا قدرت دروغ گفته میشود.
هر چه مراحل سنی بالاتر میرود به نسبت اینکه اشخاص در چه خانواده ودر چه شرایطی از زندگی باشند سطح دروغگوئی ها متفاوت میشود.
کار این دروغگوئی ها به جائی میرسد که بعضی مردم برای اندکی مال دنیا آدم میکشند و برای رهائی خود از مجازات دروغ میگویند. یا برای منافع خود آنچنان دروغ هائی میگویند که جان و مال و ناموس سایرین را برباد میدهد. در این میان کسانیکه ابزار اعمال قدرت سیاسی یعنی حکومت را در دست دارند بیشتر از سایرین با دروغ هایشان باعث زیان به مردم میگردند.
البته انسان برای خیلی چیزهای دیگر نیز دروغ میگوید مثلاً اگر شخصی عاشق دیگری بشود ممکن است برای وصال یار دروغ هائی بگوید؛ در نهایت دیده میشود که ریشه اکثر دروغ ها برای منافع مادی میباشد.
اما انسانها تماماً بیک اندازه دروغ نمیگویند؛ زیرا در اینجا مسئله اخلاقیات که بوسیله خانواده و جامعه تبلیغ میشود بر روی افراد مختلف تاثیر متفاوت دارد.
بعضی به اخلاقیات بسیار پای بند هستند، هرچند در مواردی مجبور میشوند دروغ هم بگویند.
بعضی به اخلاقیات کمتر پای بندی دارند و بمیزان بیشتر دروغ میگویند وهمانطورهم که اشاره شد اکثر این دروغ ها برای بدست آوردن منافع بیشتر و یا حفظ آنها میباشد.
کمتر اتفاق میافتد کسی تنها از روی مریضی دروغ بگوید زیرا دروغ گوئی بی دلیل بیشتر یک نوع بیماری روانی بحساب میآید تا حیله گری.
بسیاری آدم های دروغ گو که دروغگوئی را یک حیله بحساب میآورند بسیار باهوش هستند ولی هیچ کدام از کسانیکه بیماری دروغ گفتن دارند از هوش سرشاری برخوردار نیستند.
باز گردیم به قسمت اول بحث؛ برای شناخت دلایل گسترش یافتن دروغ باید فاکتور دیگری را نیز در نظر گرفت. انسانهائی که در جوامع ابتدائی تر قرار دارند به نسبت کمتر دروغ میگویند و یا
دروغ هایشان ساده تر و ابتدائی تر است. در مقابل در جوامع پیشرفته دروغ ها بیشتر بوده و از پیچیدگی بیشتری برخوردار است. مثلاً چنانچه در همین عصر حاضر نگاهی به جوامع مختلفی که دارای رشد متفاوت هستند و دروغ هائی که مردمان آنها میگویند بیاندازیم، متوجه خواهیم شد که مردمان جوامع عقب مانده که زندگی ساد تری دارند در صورتیکه دروغی بگویند بسادگی برای مردمان جوامع پیشرفته قابل تشخیص میباشد در حالیکه دروغی که مردمان جوامع پیشرفته میگویند برای مردمان جوامع عقب مانده شاید ابداً قابل فهم هم نباشد؛ چه برسد به فهمیدن راست یا دروغ بودن مسئله. بهمین دلیل است که گفته میشود روستائیان مردمانی ساده و بی آلایش هستند.
در بعضی تحقیقات آمده استکه بعضی مردمانی که بصورتی بسیار ابتدائی در گوشه ای از جهان زندگی میکنند معنی دروغ را نمیفهمند زیرا نیازی به آن ندارند!!! پس زمانیکه نیازها بالا میرود و جوامع پیشرفته تر میشوند همپای با این پیشرفت، خیلی چیزها و از جمله حیله گری، دروغ و شیوه دروغ گوئی، شیوه چپاول و دزدی، پنهان کردن افکار و اهداف و… هم رشد میکند.
پس دولتها و کشورهای پیشرفته تر دروغ های بزرگتر و پیچیده تری میگویند تا عقب مانده ترها. آنها حیله گرتر، پنهانکار تر، دزدتر، چپاول گرتر و جنایتکارترند.
” دزد که با چراغ آمد گزیده تر برد کالا “
دروغ را باید طوری گفت که راست جلوه کند. همچنین باید به نسبت اهمیت دروغ و آنکه چه کسی آنرا میگوید ابزاری هم برای آن یافت. این ابزار در پیشرفته ترین حالت رسانه های جمعی و استفاده از افرادی با نام محقق و تحصیلکرده دانشگاه و… میباشد.
در امور اداره کشورها که بیشترین منافع مادی را به جیب عده ای اندک میریزد دروغ ها میبایست از دهان دولتمردان در آید. باین دلیل استکه سیاسیونِ جلوی پرده، بهترین و بزرگترین هنرپیشه هستند؛ زیرا باید در حضور مردم و رسانه ها و حتی فی البداهه ( بدون هیچ آمادگی قبلی) بسیاری دروغ ها را همانند راست به مردم ارائه بدهند؛ کاری که از عهده هیچ هنرپیشه ای برنمیآید.
لیکن داستان دروغگوئی بدین سادگیها نیست.
میدانیم که ایران یکی از قدیمی ترین تمدن های جهان را داراست و در این تمدن دین زرتشتی نقش مهمی بازی کرده است. آنجا که صحبت از اخلاقیات شد یکی از اشارات به نقش دین بود.
هرچند چنین بوده و هست که بعضی از دین برای منافع خود بهره برداری کرده اند ولیکن نباید دین را در اساس منفی دانست بلکه باید نکات و نقش مثبت آن را نیز دید. در همین دین زرتشتی یکی از بدترین گناهان دروغ بوده است. در میان ایرانیان آن زمان نیز دروغ یکی از بدترین گناهان بوده است و شاهان در آثاری که از خود گذاشته اند از آن تبری جسته اند؛ ولیکن در عمل دیده میشود که آخرین راز سیاسی که برای کورش و کورش ها گفته میشود همین نکته است.
حال ببینیم خود کورش در این مورد با شاه ارمنستان چگونه رفتار میکند.
ماجرا چنین استکه: وقتی کورش به دائی خود شاه ماد میپیوندد متوجه میشود که تعداد دشمنان زیاد است و شاه ارمنستان که خراج گذار آنها بوده با اتکا به این مسئله از پرداخت خراج سرباز زده است (بعبارتی آزادی خود را می جسته). بنابراین کورش و دائی اش میبایست در ابتدا پشت جبهه خود را قوی میکردند تا هم به این طریق نه تنها از دشمنی که در شمال شرقی بود رها میشدند بلکه او را بعنوان یک متحد بکار میگرفتند، بدینترتیب مقداری نیروی نظامی و پول نیز به آنها میرسید.
در حمله ای که تدارک دیده میشود شاه ارمنستان فرار میکند ولی در نهایت به چنگ کورش میافتد.
در اینجا کورش دادگاهی ترتیب میدهد.
جلد دوم صفحه 6 :
بازخواست طولانی از ارمنی
9- وقتی همه چیز آماده شد، کوروش رشته سخن را بدست گرفت:
” شاه ارمنی، ابتدا به تو توصیه میکنم که در این کار، حقیقت را بگوئی، تا لاقل بتوانی از این خطای بسیار زشت تبری جویی؛ خوب بدان که، در واقع هیچ چیز مانند آشکارا دروغ گفتن مانع تحصیل هرگونه عفو، نمی گردد. بعلاوه، این کودکان، این زنان می دانند آنچه را که تو انجام داده ای، همینطور این ارمنی هایی که در اینجا هستند؛ اگر آنها ببینند که تو چیزی غیر از آنچه که گذشته است، بگوئی، تصور خواهند کرد که تو داری خودت را محکوم به اعدام می کنی، وقتی من حقیقت را دریابم.
بسیار خوب! کورش، سئوالاتی که تو میخواهی از من بکن، من حقیقت را به تو خواهم گفت، حال هر چه پیش بیاید.
…
در این مناظره که ظاهراً شاه ارمنستان نمیتوانسته در برابر سئوالات کورش دروغی بگوید( زیرا که مسائل در باره نپرداختن خراج و مقابله با سپاه کورش و غیره غیرقابل انکار بود) کار بدانجا میرسد که مجبور میشود جزای چنین عملی را هم بپذیرد.
بنظر میرسد این مناظره حیله ای از جانب کورش بوده، یعنی قصد داشته پس از اینکه عمل آنها را در برابر خودشان به محاکمه کشیده و نشان داد که شایسته مجازات هستند آنها را ببخشد تا ارمنی ها را مدیون خود بکند و بدینوسیله متحدی قوی برای خود بیابد و در عمل نیز موفق میشود.
این حیله(سیاست یا تدبیر) کورش را میبایست جزء حیله های مثبت بحساب آورد این از برجستگی های کورش بوده است، زیرا بجای قتل و کشتار و در نتیجه ایجاد دشمنی ای پایدار، از مردم دوست میساخت.
بهر حال میبینیم در حالیکه آخرین نصیحت در سیاست دروغ گوئی است اما در مقاطعی خود این بزرگترین دروغگویان نیز نمیخواهند دروغ بشنوند.
باید توجه داشت که این دسته آدم ها بسادگی فریب هر دروغی را نمیخورند. بسادگی نمیتوان یک سیاسی حرفه ای را با دروغ فریب داد. آنهائی که در سیاست فریب میخورند مردمان عادی یا غیر سیاسیون هستند. آنانی هم که خود را سیاسی مینامند ولی فریب دروغ های ساده سیاسی را میخورند، در واقع تصور میکنند سیاسی هستند ولی تا آن مرحله راه زیادی دارند.
از آنجائیکه سیاسیون حرفه ای با بزرگترین دروغ ها، حیله ها و … سروکار دارند در زندگی عادی نیز بسادگی فریب هر چیزی و هر کسی را نمیخورند. بهمین دلیل سیاسیون میبایست از هوش زیادی برخوردار باشند وگرنه رشد نمیکنند و در سطحی پائین باقی میمانند.
نظر سقراط در باره دروغ
برگرفته از دوره کامل آثار افلاطون 4 جلدی، ترجمه محمد حسن لطفی، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، چاپ دوم، جلد دوم صفحه 955
” …
گفتم: ازاین گذشته، جوانان ما باید راستگوئی را بسیار مهم بشمارند. پیش ترگفتم که دروغ برای خدایان بی فایده است و برای آدمیان به منزله زهری که خاصیت داروئی دارد. اگر این سخن راست باشد واضح است که این زهر باید در اختیار پزشکان باشد و از دسترس کسانی که پزشک نیستند دور بماند.
گفت: واضح است.
گفتم: بنابراین اگر دروغ گفتن اصلاً روا باشد، باید آن را تنها برای زمامداران کشور مجاز شمرد که هرگاه خیر و صلاح جامعه ایجاب کند آن را خواه به منظور فریب دادن دشمنان و خواه به نفع مردم کشور بکار ببرند. ولی اگر یکی از افراد جامعه به زمامدار دروغ بگوید گناه او چون گناه بیماری است که درد خود را از پزشک پنهان کند، یا ورزشکاری که حالت بدن خود را از استاد پوشیده دارد، یا دریانوردی که ناخدا را اغفال کند و درباره وضع کشتی و سرنشینان آن، یا در خصوص کار خود و همکارانش به او دروغ بگوید.
گفت: کاملاً صحیح است.
گفتم: پس اگر زمامدار کشور واقف شود که:
” پیشه وری، خواه کارش غیبگوئی باشد، خواه پزشکی و خواه درودگری” زبان به دروغ گشاده است او را کیفر خواهد رساند زیرا او با بدعتی که گذاشته، کشور را مانند کشتی در ورطه نابودی افکنده است.
گفت: اگر با گفتار کردار نیز همراه شود نتیجه ای جز آنچه گفتی حاصل نخواهد شد.
گفتم: جوانان ما علاوه بر راستگوئی به خویشتن داری نیز نیاز مبرم دارند.
…”
بررسی مختصری ازصحبتهای سقراط.
عصر حاضر زمان سقراط بسیار متفاوت است. پس مثالی که در خصوص دروغ گفتن ملوان یا مریض یا ورزشکار آورده شد در عصر حاضر با امور سیاسی چندان قرابتی ندارد زیرا اکنون مجموعه ای از افراد هستند که در کشورها حکومت میکنند و شاید کشوری وجود نداشته باشد که تنها یک نفر بر آن حکومت مطلقه براند، پس بر این اساس دروغ گفتن یک نفر نمیتواند بر روی حکومت تاثیر بگذارد. نمیتوان تصور کرد که یک نفر به تنهائی بر روی یک نفر حاکم مطلق تاثیر تام و تمام داشته باشد و با دروغ او را بفریبد و کارها بر وفق مراد آن شخص پیش برود.
در این عصر در غالب کشورها و مخصوصاً کشورهای باصطلاح دمکراتیک غرب، حکومت در اختیار جناح های قدرت پشت پرده است و آنها نیز مشاوران گوناگونی را در امور مختلف دارند.
اما این نکته که آیا درعصر حاضر میتوان دروغ را برای زمامدار و یا زمامداران قابل قبول بدانیم! برای پاسخ باید به آن گوشه از صحبت سقراط نیز توجه کنیم که گفته بود باید در جهت خیر و صلاح مملکت باشد و نه خیر و صلاح حاکم یا حاکمان.
حال باید به یک نکته دیگر نیز توجه کرد و برای اینکار به همین حکومتهای باصطلاح دمکراتیک غرب نگاه میشود. در این کشورها اگر مردمان عادی حتی د ر رده مدیران و روساء دروغ بگویند و اعمالی انجام بدهند که در قوانین کشور محکوم باشد میتوان آنها را به محاکمه کشید؛ ولی آن دسته حاکمان واقعی که در پشت پرده نشسته اند و بزرگترین دروغ ها را میگویند و بزرگترین جنایات را در جهان میکنند! تکلیف آنها چگونه روشن میشود؟ توسط چه نیروئی میتوان آنها را به محاکمه کشید؟
درعمل دیده میشود که هیچ نیروئی برای بمحاکمه کشیدن آنها بابت دروغ ها و جنایاتشان وجود ندارد. بحث را جع به این نیروها در نوشته های پیشین من هست و برای ارتباط میان این دو مسئله میتوان بدانها مراجعه کرد.
پیشتر نیز در نوشته ای دیگر به کتاب ” تهذیب الاخلاق” تالیف یحیی بن عدی بن حمید بن زکریا متوفی 364 ه ق اشاره داشتم که میان اعمال مردمان عادی و حاکمان تفاوت قائل میشود و بسیاری از گفتارها و کردارها همانند دروغ، جمع آوری ثروت و… را که در جامعه و برای مردمان عادی زشت، ننگ و بد میشمُرد برای شاهان مناسب میداند.
نگاهی به سخن گوبلز:
” دروغ هرچه بزرگتر باشد باور کردنش ساده تر است”
این نکته یا سخنی که به گوبلز نسبت میدهند تا چه حد میتواند صحیح باشد؟
بنظر میرسد باید برای این نکته پرانتزهای بسیاری را باز کرد.
اولاً تصور کنید شخصی مثلاً بنده حسن بایگان بگویم که میتوانم در یک چشم بر هم زدند به آن سر دنیا بروم و باز گردم. چند نفر آنرا باور خواهند کرد؟ پاسخ خود من اینست: هیچ، یعنی صفر، حتی یکنفر هم آنرا باور نخواهد کرد.
اینچنین سخنانی در چنین حدی را بعضی از صوفیان در قدیم میگفتند و آنهم با منظوری خاص، ولی عده ای که به کرامات ( معجزاتی که غیر پیامبران انجام میدهند) باور داشتند آنها را باور میکردند مثل چرخیدن مکه بدور سر فلان صوفی بجای اینکه آن شخص به مکه برود و خود دور مکه بچرخد.
همین چند سال پیش شخصی بنام ” ساعی بابا” را در هند بسیار بزرگ کردند و حتی شاهد آوردند که در یک چشم بر هم زدن از هند به آمریکا رفت و یک حلقه فیلم را برای ظهور به یک عکاسی داده آن عکس ها چاپ شد و با عکس ها به هند باز گشت.
پس میبایست رابطه ای میان بزرگی دروغ و شخص دروغ گو و موقعیت او و همچنین کسانیکه آن دروغ را بزرگ میکنند و نیز شنوندگان وجود داشته باشد.
چنانچه برای یک فرد واقعاً معتقد به علم امروز، از معجزات پیامبران و… گفته بشود او آنها را دروغ ویا در بهترین حالت افسانه میداند. پس اگر داستانهائی را هم برایش تعریف کنند که در همین عصر وزمانه فلان شخص چنین وچنان میکند و با قدرت الهی روی آب راه میرود یا عکس فلان شخص درماه دیده شده و امثالهم، ابداً باور نخواهد کرد.
اما با اینحال دیده میشود در همین اوایل قرن بیست و یکم که ظاهراً علم و دانش جهان را فرا گرفته، و با وجود اینهمه وسایل ارتباط جمعی که میتوان واقعیت ها را از دروغ و حیله با شناخت، باز هم
عده ای جلوی دوربین تلویزیون میآیند و با اجرای بعضی شعبده بازیها آنها را معجزات خدای مسیح معرفی کرده و مردم را فریب میدهند.
پس در این فریب دادنها مجموعه ای از مسائل به میان میآید. حتی شخصی هم که این مسائل را باور میکند خود نیز قسمتی از این مجموعه است بقول یک مثال معروف ” شنوده هم باید عاقل باشد”.
در مواردی دروغ گو طرف مورد خطاب خود را انتخاب میکند زیرا میداند که هر شخصی دروغ اش را نمیپذیرد پس باید کسی را بیابد که بتواند او را بفریبد.
یک مثال بسیار بارز در سیاست.
پس از واقعه 11 سپتامبر و حمله چند هواپیما به دو برج در آمریکا، آن کشور سروصداهای زیادی براه انداخت، انگار که تا آنروز هیچ فاجعه ای در جهان رخ نداده و کسی کشته نشده؛ و یا اینکه اگرهم در همان یکدهه میلیونها کشته شده اند، آنها آدم یا انسان یا بشر نبوده اند و فقط اینها آدم یا بشر و لایق قوانین “حقوق بشری” بوده اند و حقوق اشان پایمال شده بود.
بهر صورت سوای این نکته که اکثریت وسیعی از مردم جهان فریب خورده و یکباره بشر دوست شدند و به آمریکا حق هرگونه آدم کشی را دادند؛ آمریکا اعلام کرد که ماده ای سمی بنام آنتراکس توسط طالبان افغانستان برای شهروندان آمریکا فرستاده میشود وآنها را به قتل میرساند. وقتی این مسئله را با سخنگوی طالبان مطرح کردند او در کمال سادگی گفت: ما اصلاً نمیدانیم که این ماده چیست.
در برابر این پاسخ مردم غرب قاه قاه خندیدند، با این حال اینها ازجمله دروغ های بزرگ آمریکا و قرن بود که بسیاری از مردم آنرا باور کردند. آمریکا با رویهم گذاشتن دو مسئله حمله به برج ها و فرستادن آنتراکس ( چند سال بعد بی سرو صدا اعلام شد که کار خود آمریکا بوده است) همه مردم جهان را در یک حالت تحیر و سکوت و یا تائید برای اعمال جنایتکارانه خود قرار داد. کاری که اکنون سالهاست ادامه دارد و نتیجه آن شاید بیشتر از یک میلیون کشته و زخمی و آواره و همچنین فقر و فلاکت برای آن مردمان است. اینها تمام با کمک دروغ های بزرگ صورت گرفت در حالیکه کل
کشته های آن دو برج باضافه آنتراکس تنها به چند صدنفر میرسید.
برهمین روال است دروغ هائی مانند دفاع از حقوق بشر، حمایت از دمکراسی ووو. پس اگر مردم دروغ هائی باین بزرگی را قبول میکنند و حرف گوبلز در اینگونه موارد صحیح در میآید مجموعه ای از چیزها دست بدست هم میدهند تا به مردم این دروغ ها را بقبولانند. ” شنونده هم باید عاقل باشد”.
پس صرفاً بزرگ بودن دروغ باعث تثبیت ویا پذیرش آن نمیشود.
چه زمان دروغ گوئی به پایان و یا به حد معقولی میرسد
بگذارید بدون پرده پوشی و با صراحت و شجاعت یک فیلسوف بگویم:
همانطور که بشر از زمانیکه توانسته حرف بزند دروغ میگفته؛ و پیش از آن نیز همانند تمامی دیگر جانداران برای منافع خود حیله بکار می بسته است، این امر تا پایان حیات بشر نیز ادامه خواهد داشت.
اما در این عصر و هر عصر دیگری باید دید دروغ برای چه، در جهت منافع چه کسانی و به چه قیمتی گفته شده و میشود.
تا زمانیکه کشورهای مستقل و مجزا وجود دارند هر کدام از آنها برای منافع خود با دیگران درگیر میباشد، بنابراین دروغ و حیله نیز برای چپاول و دزدی ( استعمار و استثمار) وجود دارد.
درون کشورها نیز اینچنین است؛ تا زمانیکه قدرت در دست گروهی خاص برای بدست آوردن ثروت میباشد، از دروغ و حیله گری برای دزدی و چپاول مردم استفاده میشود.
پس تا چنین شرایطی در جهان هست دروغ، حیله گری، دزدی و چپاول در سطحی بسیار بالا و غیر انسانی و در نتیجه غیر قابل قبول وجود دارد.
اما هرچیزی حدی دارد؛ دروغ نیز مانند بسیاری چیزهای دیگر( ترس و…) که منفی بحساب میآیند صد در صد منفی نیست و نیستند بلکه جنبه های مثبت هم دارند. ولی اکنون دروغ، حیله و دزدی و چپاول بسیار رشد کرده و از حد معقول بسیار فراتر رفته و بصورت پدیده ای بسیار منفی درآمده است.
نکته قابل توجه دیگر اینستکه حتی ادیان و رهبران مذهبی که میخواهند مدافعان اخلاقیات باشند خود نیز دروغ گفته، حیله گری کرده و در چپاول مردم شرکت میکنند.
با این وضعیت میتوان گفت تنها زمانی این اعمالِ منفی و مطرود به پائین ترین حد خود میرسند که کنترلی مردمی بر مبنای فلسفه ای انسانی درجهت منافع اکثریت مردم جهان در مدیریت کشورها برقرار شود.
صحبتی با هنرمندان؛ به چند دلیل:
یکی آنکه فرستنده محترم نامه خود هنرمند است.
دیگر اینکه در وقایعی که اخیراً در ایران رخ داد بسیاری از هنرمندان در یک بلاتکلیفی قرار گرفتند، بعضی میخواستند کاملاً و مستقیماً در سیاست دخالت کنند و بعضی دیگر میگفتند با سیاست کاری ندارند؛ این یکی ازمشکلاتی است که در میان هنرمندان تمامی کشورها دیده میشود.
در این خصوص میتوان به یک تجربه تاریخی که در ایران پس از انقلاب پیش آمد اشاره داشت.
در آن دوران غالب هنرمندان سیاسی شده بودند. مخصوصاً آنانیکه گرایشات چپ یا کمونیستی داشتند بنوعی تمام و کمال سیاسی شده و تعدادی از آنها بعنوان عناصر و یا حتی کادرهای سیاسی مجبور به ترک زندگی عادی شده زندگی مخفی سیاسی را پیشه کرده بودند.تا اینکه پس از مدتی مشخص شد که این کار ضربه ای است به هنر و هنرمند و سیاست. زیرا نه تنها آنها را از زندگی عادی باز داشت بلکه این حرفه از وجود این دسته عناصر(دارای دید و گرایش سیاسی) محروم شد؛ در حالیکه عناصر سیاسی بمیزان کافی برای ادامه این کار وجود داشت. پس در میان بعضی از سازمانهای سیاسی چپ چنین تصمیم گرفته شد که باید هنرمندان را آزاد گذاشت تا بکار خود بپردازند.
اگر کمی با دقت به پیچیدگیهائی که در سیاست هست توجه کنیم آنگاه باید بپذیریم که این کار نیز حرفه، شغل و علمی است که باید عناصر خود را داشته باشد. پس همانطور که در هرکاری افرادی حرفه ای و خبره هستند در این کار نیز افرادی خبره یا متخصص باید بکار بپردازند.
ولی نکته ای که این یکی را از سایرین جدا میکند آنستکه بهر صورت سیاست که در واقع علم گردانندگی جامعه میباشد به منافع تمامی مردم برخورد میکند و در نتیجه همه در آن سهیم هستند و حق دارند در آن وارد شوند؛ ضمن اینکه همگان نیز از این کار و علم میزانی از دانش را دارند و مانند بعضی از علوم نیست که بعضی مردم ابداً از آن هیچ اطلاعی نداشته باشند. پس باید یک تلفیق میان این دو ایجاد کرد.
در اوایل انقلابِ ایران همه چیز سیاسی شده بود و مثلاً پرچم فلان کشور را هم میآوردند در ورزشگاه آتش میزدند، این کارها باید از محدوده ورزش بیرون برود این تلفیق غلطی است.
چنانچه تمام فیلم های سینما، تلویزیون، برنامه های رادیوها، اشعار، داستانها و… تنها بروی مسائل سیاسی متمرکز شوند امر بسیاراشتباهی است و بسرعت مردم را بسیار خسته و وازده میکند.
شاید برای همه فاجعه ای مثلاً از دست دادن عزیزی رخ داه باشد؛ در چنین وضعیتی پس از دو سه روز عزاداری حتی نزدیکترین افراد به متوفی، خسته شده و عکس العمل درونی اشان چنین میشود که براثر هر حرکتی شروع به خندیدن میکنند. در خصوص خندیدن هم چنین است و انسان پس از اینکه مدتی خندید خسته میشود و با حالتی خسته و حتی غمزده به گوشه ای میرود.
در خصوص سایر چیزها نیز چنین است؛ نشستن روی راحت ترین مبل ها و خوابیدن روی
خوشخواب ترین رختخواب ها را نیز برای مدت محدودی میتوان تحمل کرد.
پس باید همواره روش و راه میانه و متنوعی در امور در پیش گرفت.
همچنین است مسائل سیاسی؛ در آن راه نیز باید روشی میانه، متعادل و متنوع در پیش گرفت. مشارکت مردم در این امور نیز باید در حدی معقول و متعادل باشد.
هنرمندان که طیف گسترده ای را در برمیگیرند همانند تمامی دیگر افراد یک کشور یا جامعه
خواسته هائی فردی و صنفی دارند که برای آن تلاش میکنند و این حق مسلم هر فرد و گروهی است. ولی مردم نیز نباید چنان تصور کنند که اگر در موردی یک هنرمند ( در هر درجه ای از برجستگی در کار خود) و یا یک ورزشکار ( حتی در سطح جهانی) موضعی گرفت از اهمیتی خاص برخوردار است؛ بلکه باید او را هم همانند سایر مردم نگریست زیرا کار آنها چیز دیگری است.
هر چند در مواردی مانند نویسندگی و یا سینما کار آنها با سیاست یا مسائل اجتماعی جامعه نزدیک تر از سایر هنر هاست و بهمین دلیل درک بیشتری نسبت به سایرین داشته باشند ولی آن نیز امتیازخاصی را به این دسته هنرمندان نمیدهد. در یک مقایسه، همانند اینستکه شخصی سیاسی، نظری در باره یک هنر بدهد، سیاسی بودن او امتیازی برای اینکه دانشی در آن هنر دارد و حق خاصی برایش ایجاد میکند نیست و مردم نباید صحبت او را مبنا و مرجعی برای ارزیابی هنر مورد نظر قراربدهند.
آخرین سخن
دوست گرام
کار سیاست تنها به پول و قدرت خلاصه نمیشود، هر چند اینها مستقیم تر وضعیت زندگی مردم را مشخص میکنند، مثلاً چنانچه کشور فقیر باشد امکان حرکت فرهنگی یا هنری محدود میشود.
اگر میبینیم هنر در کشورهای غربی پیشرفته تر است بدلیل ثروت و در نتیجه امکاناتی میباشد که در اختیار تعداد وسیعی از مردم قرار میگیرد وگرنه تعداد زیاد انسانها در یک جامعه تنها سیاهی لشکر است.
از دیگر کارهای مهم سیاست و سیاستمداران ( و در اصل قدرتمداران که در تمامی جوانب یک جامعه تاثیر میگذارند) کنترل و هدفمند کردن نوع خاصی از روابط اجتماعی، روابط فرهنگی، هنری و… میباشد که تاثیر آنرا بوضوح در جهان میتوان دید و آنچه هم باعث گردیده تا تعدادی از هنرمندان در برابر سیستم های حاکم موضع بگیرند همین امر است. اما شاید این دسته هنرمندان نیز متوجه نیستند که ممکن است خواستهای آنها نیز صد در صد و یا حتی با در صد بالا مورد قبول همگان نباشد.
در یک جامعه بسیار متنوع و چند ملیتی یا قومیتی با ادیان و مذاهب و فرهنگهای مختلف حل این مشکلات آسان نیست و با جنگ و جدل نیز حل نمیشود.
هم اکنون در اروپا با این مشکل روبرو شده اند که چگونه با تعدادی از زنان که میخواهند رو سری بسر کنند باید برخورد کرد. با نوعی استدلال، آنها نیز حق دارند شیوه لباس پوشیدن خود را انتخاب کنند.
مگر تنها رژیم حاکم استکه حق دارد زنان را لخت به خیابان بیاورد و آنرا در انظار پسندیده بنمایاند!؟ جالب آنکه مخالفت با روسری با این عنوان صورت میگیرد که این عمل سمبل اسلام است،
این استدلال بعقیده من عذر بدتر از گناه میباشد.
دو سال پیش مطلبی تحت عنوان ” ریشه سمبل ها” نوشته ام که در زمان مناسب منتشر خواهم کرد.
دوست عزیز
با صحبتهائیکه شد معلوم میگردد، شما نیز هرچه تلاش کنید تا خود را از قید سیاست برهانید امکان ندارد زیرا حتی همین شیوه زندگی شما درگیرِ سیاست و سیاستهائی است که اعمال میشود.
بعضی براین عقیده اند؛ این روشی را هم که خود شما پیشه کرده اید نوعی سیاست است، یعنی:
” حتی فرار از سیاست، سیاست است”.
پس نهایت باز میگردیم به همان صحبت پیشین ام:
در مسائل سیاسی باید روشی میانه و متنوع که منافع اکثریت وسیعی از مردم را تامین کند در پیش گرفت و آماده بود تا هرزمان بر مبنای کلیتِ موقعیتِ جهان و جامعه سیاستِ مناسبی را پیش گرفت. مردم نیز میبایست بر مبنای موقعیت جامعه ای که در آن زندگی میکنند، وضعیت جهان، وضعیت خودشان و فاکتورهای مهم سیاسی قدم های مناسب بردارند.
فروردین 1389 آپریل 2010
اپسالا – سوئد حسن بایگان
رفتن نامزد ندا به اسرائيل و سکوت معنی دار سبزها
رفتن نامزد ندا به اسرائیل
و سکوت معنی دار سبزها
در بُحبوحه بحران و درگیریهای پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران دختر جوان و بظاهر بیگناهی بنام ندا آقا سلطان به قتل رسید که در یک آن تمامی رسانه های جهانی و تظاهر کنندگان او را به نمادی خاص تبدیل کردند و سایر قتل ها و کشته ها در سایه این یکی گم شدند.
در اینجا هدف بررسی طولانی و مفصل این ماجرا نیست بلکه نکته آنجاست که اکنون پس از چند ماه شخصی بنام کاسپین ماکان که ظاهراً تنها چند ماه ( در همان سال 1388) پیش از قتل ندا با او آشنا و اندکی بعد بعنوان نامزدش معرفی شده بود به اسرائیل، جنایتکارترین کشور دنیا میرود؛ کشوری که بطور روزانه و لاینقطع مردمان یا شهروندان خودش را کشتار میکند. جالب اینکه آقای کاسپین میگوید که به چنین کشتارگاهی آمده تا پیام آور دوستی و صلح باشد. پیام از جانب کی؟ چه کسی به او این اختیار را داده که به جنایتکارترین ها درتاریخ بشر پیام صلح و دوستی ببرد؟ پیام ببرد که چه؟ پیام ببرد که دیگر مردمان خودش را نکشد؟ و یا اینکه خوب کاری میکنی غیر یهودیان صهیونیست را میکشی؟
متاسفانه آنانیکه تا همین چند روز پیش ندا را سمبل کرده بودند حالا بیکباره گیج و منگ شده اند و بجای بررسی موضوع در سکوت فرو رفته اند. آیا این سکوت از شرم است؟ تنها در فیس بوک و میان گروه اندکی دیدم که به این بحث پرداخته و بسیار شرمنده و مبهوت از ماجرا بودند.
صحبت با آنانی استکه بیکباره تحت تاثیر قرار گرفته( شور حسینی گرفت اشان) همه شاعر و احساساتی شدند و هر روزه آه و فغان سر میدادند. این دسته افراد باید اکنون نیز سر صحبت را باز کنند و با این مسئله بر خورد کنند و ببینند که:
شاید توطئه قتل ندا زیر سر اسرائیل و با کمک همین افراد بوده است.
من ابداً قصد قضاوت ندارم و نمیخواهم بگویم چون اسرائیل جنایتکارترین کشور دنیاست و هیچ حق و حقوق و احترامی برای بشریت قائل نیست و با افکار و سیستمی سکتاریستی (که ورای نژاد پرستی و آپارتاید است) اداره میشود، پس هر جنایتی نیز در دنیا برعهده اوست؛ ولی بنظر میرسد این دسته محکوم کنندگان رژیم ایران ( در قتل ندا) از رسیدن به این نقطه که ممکن است ترور ندا توسط اسرائیل صورت گرفته باشد ترس دارند زیرا آنگاه باید شرمنده تمام این ماجرا باشند. در اینجاست که تفاوت یک انسان شجاع با ترسو ها روشن میشود. این نیز یکی از نکاتی استکه همواره گفته ام که یک فیلسوف باید شجاع ترین مردمان باشد. من هرگاه و درهر موردی به نکته ای برسم که متوجه اشتباه قبلی خود بشوم این شجاعت را دارم که بدان اعتراف کنم. چنین اعترافاتی باعث رشد انسان میشود و برعکس آن یعنی ادامه دادن به اشتباه و سر را زیر برف کردن باعث عقب گرد و فرو رفتن در خود و فسادِ فکری و شخصیتی میگردد.
من در اینجا هیچ کس یا هیچ رژیمی را محکوم و یا تبرئه نمیکنم بلکه با آوردن چند دلیل میخواهم انگشت اتهام ( و نه محکوم کردن) را بطرف اسرائیل اشاره کنم. و دقیقاً در اینجاست که نقش نیروهائی که خود را حامی جامعه مدنی میدانند نیز مشخص و برجسته میشود.
در هنگامه بعد از انتخابات در چند مقاله به توضیح حرکتهای مدنی و نیز حرکتهای رفرمیستی و تفاوتش با انقلاب وچند نکته مهم دیگر پرداخته و اشتباهات نیروهای باصطلاح مدنی را نشان دادم لیکن توجهی جدی بدان نشد، ولی بهر حال هنوز هم دیر نشده و ارگانها و کانونهائی که خود را مدافع باصطلاح حقوق بشر میدانند همچنین امثال کانون وکلا باید بصورت کاملاً مستقل به این نکته بپردازند که چه اتفاقی افتاد و چه کسی یا حکومتی مسئول این قتل است وچرا. وگرنه چون به مسئولیت خود عمل نکرده اند خود نیز مسئولند و در اینصورت بهتر است نام خود راعوض کنند زیرا خود نیز بصورت سدی در راه پیشبرد مصالح عامه در آمده اند و در بعضی شرایط و عملکردها میتوان بدانها بیشتر به چشم عوامل یک گروه سیاسی نگاه کرد تا سازمان یا تشکلی مستقل و مدنی و در راستای دفاع از حقوق عامه مردم.
اسرائیل روزانه شهروندان خود را می کشد بطوریکه این مسئله بصورت امری عادی در آمده ودیگر آبروئی ندارد اما برای ایران حتی کشته شدن یک نفر بدلیل سیاسی در طول سال زیاد است.
زمینه های اتهام قتل ندا آقا سلطان توسط اسرائیل
بیائیم به مسئله اینچنین نیز نگاه کنیم: اسرائیل برای اینکه دشمن خود ( ایران) را در زحمت بیاندازد زنی جوان و زیبا ( زیرا این نکته میتواند بر روی افکار اروپائیان بیشتر از مرگ مردی بدهیکل و زشت تاثیر بگذارد متاسفانه بشر امروزی چنین است) را با یک برنامه ریزی بقتل رسانده است واکنون که پایش در ماجرای قتل المحبوح نماینده حماس در دبی گیر کرده و دچار مشکلاتی شده میخواهد عناصر تروریست خود را از کشورهای مختلف که احتمال خطر برای آنها هست، بیرون بیاورد.
قتل المحبوح برایش مشکلات زیادی ازجمله در روابطش با بعضی کشورها ایجاد کرد.
دولت امارات و مخصوصاً حکومت دبی اعلام داشته که هیچ اسرائیلی حق ورود به این کشور را ندارد و حتی صحبتهائی فراتر از این نیز کرده است درحالیکه دبی تا چندی پیش کاملاً در اختیار این کشور بود.
22 سال پیش پلیس امنیتی دبی من را دستگیر کرده و تحت شدیدترین فشارها قرار دادند زیرا متوجه شدند که در صف نیروهای رزمنده فلسطینی بودم. چنانچه آنزمان پناهندگی سازمان ملل را نداشتم بلائی برسرم میآوردند که جمهوری اسلامی آن زمان سر کسی نیاوره بود. 8 روز اعتصاب غذا در زندان امنیتی و فشارهای بین المللی باعث شد تا به زندان عادی بیایم و در آنجا نیز دو سه بار توطئه دزدیدنم از زندان را خنثی کردم وگرنه سر به نیست میشدم. آنها تماماً در پی اطلاعاتی در خصوص فلسطینیان بودند.
حال چنین کشوری هر چقدر هم ضعیف، در برابر اسرائیل موضع گیری کرده، پس بهرصورت برای اسرائیل ضربه است و از طرفی نشانی از گردش در سیاستهای منطقه میباشد.
از جانب دیگر انگلیس برای اولین بار در تاریخ کوتاه اسرائیل یکی از دیپلمات های این کشور را اخراج کرد.
27 نفر از کسانیکه متهم به قتل هستند با پاسپورت های انگلیسی، آلمانی، ایسلندی و یکی دو کشور دیگر به دبی رفته بودند که با رو شدن سوء استفاده از پاسپورت این کشورها و اعتراض آنها این مسئله فعلاً به مشکلی برای اسرائیل تبدیل شده است. این افراد که تحت تعقیب پلیس بین المللی هستند هیچ جایگاهی بغیر از اسرائیل ندارند.
در این بُحبوحه و کارزاری که براه افتاده است اسرائیل بیم دارد تا مبادا بعضی از عناصرش در سایر کشورها دستگیر شده و افتضاح بالا بگیرد.
اسرائیل در بسیاری کشورها نیروهای ترور یا تروریست آماده بخدمت دارد تا در زمان لازم بعضی افراد را توسط همانها و یا با کمک نیروهای اعزامی ( معمولاً این نیروهای پراکنده در جهان به کمک یکدیگر میروند) ترور کنند.
اسرائیل باریگاردها یا جوخه های ترور یا مرگ در سراسر جهان ایجاد کرده است.
برای کسانیکه اطلاعی از عملکرد این فرقه سکتاریستی مذهبی ندارند باید گفت:
یهودیت دیگر از موقعیت یک دین خارج شده است. تنها تعداد اندکی از یهودیان هنوز به این دین بعنوان یک دین نگاه کرده و وابسته هستند و در سیاست و یا جنایات صهیونیستها دخالت نمیکنند؛ ولی اکثریت آنها که در سازمانهای صهیونیستی متشکل شده اند دست بهر جنایتی میزنند و از این تشکل سکتاریستی استفادههای دیگری میبرند.
در تاریخ آمریکا یهودیان صهیونیست بزرگترین سازمانهای جنایتکار مثلاً ” اتحادیه جنایتکاران” یا
” شرکت سهامی آدم کشی” و غیره ایجاد کردند که مافیا در برابر آن هیچ است. این دسته یهودیان برای گمراه کردن مردم موضوع مافیا را بزرگ کردند تا خود در پرده باقی بمانند. در حالیکه مافیای ایتالیا تنها گروه کوچکی استکه قدرت مانور بسیار کمی دارد و در حد دزدی های کوچک عمل میکند ولی باندهای بزرگ جنایتکاری یهودیان بزرگترین باندهای مواد مخدر در جهان، قمارخانه ها،
فاحشه خانه ها و امثالهم را دراختیار دارند. آنها بسادگی دشمنان خود را سر به نیست میکنند.
محکوم کردن های نابجای سیاسی
حدود 20 سال پیش که هنوز فکر میکردم کمونیست هستم و در یک سازمان کمونیستی فعال بودم، روزی بعد از قتل یک ایرانی که سیاسی حرفه ای نبود به صحبت نشسته بودیم. همه داشتند انگشت را روی رژیم ایران میگذاشتند ولی من گفتم که ما نمیدانیم ومطمئن هم نیستیم. یکی از مسئولین سازمان گفت برای ما فرقی نمیکند ما همواره انگشت اتهام را روی رژیم میگذاریم. اما من چنین نبوده و چنین نیستم. اتفاقاً بعد معلوم شد که آن قتل سیاسی نبوده و کار یکی از نزدیکان آن شخص بوده است.
حال نیز نه ایران و نه اسرائیل و یا هیچ شخصی را بطور قاطع محکوم نمیکنم و هیچکدام را نیز تبرئه.
حتی آقایان رهبران باصطلاح سبزها را نیز در تمامی قتل های صورت گرفته موردخطاب قرار میدهم که چرا مردم را نادانسته بخیابانها کشیدند و از آنها سوء استفاده کردید.
ممکن است شخصی یا رژیمی بسیار فاسد باشد ولی این دلیلی نمیشود تا کاری را که انجام نداده است قاطعانه بدو نسبت داد این عملی زشت و محکوم است. باید هر کس و هر چیزی را در جای خودش دید. نباید کسی را بدون دلیل محکوم کرد و یا آنرا که ممکن است پایش در ماجرا باشد بدلیل سابقه خوب یا هر دلیل دیگر بیگناه دانست. در مورد قتل ندا و امثالهم نیز وظیفه نیروهای مدنی است تا بدور از جریانات سیاسی و دارای قدرت، بدفاع از حقوق عامه مردم پرداخته واقعیت را کشف و بیان کنند.
در ماجرای قتل ندا چهار احتمال را میتوان داد:
1- جناح حاکم در ایران آگاهانه تصمیم به قتل این زن جوان گرفته بود.
این احتمال ضعیف است زیرا از این ماجرا سودی حاصل اش نمیشد بلکه نتیجه برعکس میشد.
ندا فردی سیاسی فعال و تاثیر گذار نبود که با کشتن او مسئله ای از جناح حاکم حل شود. مگر اینکه آنها را بسیار احمق بدانیم.
2- یکی از عوامل جناح حاکم خودسرانه یا به اشتباه چنین کرده باشد. معمولاً در چنین آشوب هائی در جهان چنین مسائلی برای تمام کشورها بلااستثناء پیش میآید. در این خصوص مسئولیت بیشتر با کسانی است که مردم را بخیابانها میکشند. در چنین شرایطی حتی ممکن است قضیه برعکس هم بشود یعنی آشوبگران، مامورین ویا طرفداران دولتها را بکشند.
3- عوامل کشورهای دیگر و مخصوصاً اسرائیل برای دامن زدن به بحران و با برنامه ریزی قبلی چنین قتلی را انجام داده اند.
اگر آنها چنین کرده باشند میبایست از پیش تدارک دیده باشند. در نتیجه از مدتها قبل چند نفر را توسط عوامل خود مشخص میکنند بعد در زمان اجرای طرح تعدادی از عناصر خود را در آن محیط میگذارند. مثلاً در مورد همین قتل ” ندا” چند نفر در اطراف هستند و وقتی او را هدف قرار دادند بیکباره یک پزشک ساکن خارج از کشور در محل حاضر و آماده برای کمک پیدا میشود، دیگری دوربین بدست است و در همان حال تعدادی فریاد میزنند که فلان نیرو این شخص را ترور کرد و تمام این صحبتها ( و البته نه چهره آنها) در فیلم میآید. برنامه چنین قتل ها طوری ریخته میشود که تعدادی افراد عادی خارج از طرح نیز در محل باشند ولی آنچیزی را ببینند و باور کنند که طراحان تدارک دیده اند این نکته از مهمترین نکات این طرح ها میباشد و اسرائیل در اینمورد با تجربه ترین ها در جهان است.
اینها تنها اندکی از مسائلی است که دریک ترور یا قتل سیاسی و… میبایست در نظر گرفت ولی در واقعیت مسائل زیاد دیگری هم مطرح میشود. بنابراین قضاوت با عجله کاری غلط است اما همچنانچه گفته شد، کشور یا جریانی که با هدفی مشخص اینچنین جنایاتی میکنند در کنارش سایر امکاناتشان از قبیل رسانه های جمعی را نیز آماده کرده و بدینترتیب بسرعت افکار عمومی را تهییج میکنند.
هرچه نیروئی که چنین عملی میکند قدرت رسانه ایش قوی تر باشد سرعت کار بیشتر است و در این خصوص قدرت اسرائیل با استفاده از امکانات آمریکا در جهان از همه بیشتر است.
4- فرض چهارم اینستکه شخصی بطور ناخواسته و بی هدف چنین کرده باشد و یا اینکه مثلاً این خانم در یک مسئله شخصی مورد هدف دشمن شخصی قرار گرفته باشد و یا احتمالات دیگر که بنظر بسیار ضعیف و قابل چشم پوشی میرسند زیرا اولاً پیدا شدن افرادی در محل که آنرا مستقیماً به جناح حاکم نسبت دادند دیگر سرعت گسترش خبر این قتل در میان مردم و تهییج آنها، بویژه در مقایسه با سایر کشته های این جریان، حرف دیگری میزند و چنین مینماید که از پیش برنامه ریزی شده بوده است.
محکوم کردن قاطعانه دیگران به قتل آنهم بدون بررسی دقیق و دادگاه و سایر موازین اولیه قضاوت و یا در چنین قتل های سیاسی بدون بررسی و نگاه گسترده به مسائل سیاسی، امری سنگین است که نباید بسادگی به کسی نسبت داد؛ بهمین دلیل در بحبوحه مسائل پس از انتخابات در مقاله ای هشدار دادم که سازمانها و نهادهای مدنی ایران نمیدانند که وظیفه اشان چیست و با دنباله روی از یک جریان خاص از حالت نهادی مدنی خارج و به آلت دست سازمانهای سیاسی تبدیل شده اند. هم اکنون نیز چنانچه این نهادها بخواهند بخود بیایند و به جایگاه واقعی خود باز گردند باید بدون موضع گیری طرفدارانه بدنبال منافع عام مردم بوده و هرکس یا سازمان یا دولتی در این جنایات دست داشته است را بدون هیچ معذوری محکوم کنند.
نتیجه اینکه رفتن آقای کاسپین که خود را بعنوان نامزد ندا آقا سلطان معرفی میکرد به اسرائیل، امری کاملاً مشکوک است و باید بعنوان مدرکی در رابطه با این قتل مورد توجه قرار بگیرد.
در خصوص کلیت این گونه مسائل ازچند روز پیش مطلبی دیگر با استناد به نوشته های مولوی در دست نگارش بود که در عرض یکی دو روز آینده منتشر میشود.
فروردین 1389 مارچ 2010
اپسالا – سوئد حسن بایگان
